Zapowiedzi rządu o planowanych zmianach zasad ustalania wysokości rent z tytułu niezdolności do pracy powodują zaniepokojenie ubezpieczonych. Na zmianach najwięcej stracą pracownicy najgorzej zarabiający i osoby prowadzące działalność gospodarczą opłacające składki od minimalnej podstawy – 60 proc. średniej pensji.

Pytania do ZUS

– Coraz więcej osób zgłasza się z pytaniem o renty do pracowników udzielających porad na salach obsługi klienta. Wzmaga się też ruch telefoniczny w tej sprawie – mówi Kazimierz Sujka, dyrektor oddziału ZUS w Siedlcach.
Wskazuje, że klienci dopytują, czy złożenie wniosku w tym roku zagwarantuje im przyznanie świadczeń na obecnych zasadach. Chcą też wiedzieć, jakie dokumenty należy zgromadzić oraz czy mają prawo odwołania od decyzji lekarza orzecznika. W oddziale ZUS w Siedlcach nie zanotowano jeszcze zwiększenia liczby złożonych już wniosków o renty.
– Na to jeszcze za wcześnie – mówi Kazimierz Sujka.
Nie oznacza to, że w następnych miesiącach nie wzrośnie liczba wniosków o świadczenia. Pracownicy ZUS zwracają uwagę, że ubezpieczeni będą bardzo dokładnie sprawdzać postęp prac nad nowelizacją ustawy o emeryturach i rentach z FUS, która uzależnia wysokość renty od kapitału zgromadzonego na koncie emerytalnym w ZUS. Obecne znajduje się ona w konsultacjach. Więcej pytań mają też oddziały w Szczecinie i Sosnowcu.

Więcej wniosków

Z danych statystycznych Centrali ZUS wynika, że w porównaniu do ubiegłego roku liczba złożonych wniosków na razie wzrosła nieznacznie. W III i IV kwartale 2009 roku o takie świadczenia ubiegało się 26,9 tys. osób. W I kwartale tego roku 27 tys. osób, a w drugim 27,5 tys.
– Z doświadczeń ostatnich lat wynika, że wiele osób przyjdzie do nas z wnioskiem o rentę dopiero w grudniu. Podobna sytuacja miała miejsce, gdy wygasały uprawnienia do wcześniejszych emerytur – mówi Michał Kraszewski, rzecznik prasowy oddziału ZUS w Olsztynie.
Pośpiech ubezpieczonych jest spowodowany głównie tym, że o sposobie ustalenia wysokości renty zdecyduje data złożenia wniosku.
– Jeśli ubezpieczony złoży wniosek w grudniu tego roku, to wysokość jego świadczenia będzie ustalana na podstawie przepisów obowiązujących w grudniu tego roku – wyjaśnia Kazimierz Sujka.
Dodaje, że ubezpieczeni ubiegający się o takie świadczenie sami muszą zgromadzić niezbędne dokumenty.



– W przypadku gdy dołączona do wniosku dokumentacja nie jest pełna, to drogą korespondencyjną wzywamy do jej uzupełnienia. Zgodnie z przepisami lekarz orzecznik bada zdolność do pracy dopiero po skompletowaniu wszystkich dokumentów – dodaje Kazimierz Sujka.
Czas między dostarczeniem kompletu dokumentów a badaniem przez lekarza orzecznika wynosi 14 dni. Z tego powodu osoby chcące się ubiegać o renty w grudniu, powinny już teraz zacząć gromadzić dokumentację wymaganą przez ZUS (patrz infografika).

Prawa nabyte

Marcin Arasim, adwokat z kancelarii Rak Wierzbicki & Wspólnicy, zwraca uwagę, że nowe zasady ustalania wysokości renty będą miały zastosowanie wyłącznie wobec osób urodzonych po 1948 r., które wniosek o rentę zgłoszą po wprowadzeniu nowych regulacji.
Osoby, które w dniu wejścia w życie nowych regulacji będą miały ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, oraz osoby, którym na podstawie art. 61 ustawy o emeryturach i rentach z FUS przywrócono prawo do renty, która była obliczona według dotychczasowych zasad, zachowają prawo do renty w dotychczasowej wysokości. Jednak dotyczy to wyłącznie osób które prawo do renty, ustało z powodu ustąpienia niezdolności do pracy i następnie prawo to zostało przywrócone, ponieważ w ciągu 18 miesięcy od tego ustania ponownie stały się niezdolne do pracy. Tylko ta grupa osób nie ma powodów do niepokoju.
– Należy podkreślić, że w przypadku rent obliczonych według nowej formuły, zachowana będzie też obecnie obowiązująca zasada gwarantowania wypłaty świadczenia w co najmniej minimalnej wysokości – mówi Marcin Arasim.
Tak więc jeśli po obliczeniu renty okazałoby się, że jest ona niższa od kwoty minimalnej renty, zostanie ona podwyższona do gwarantowanej minimalnej wysokości bez względu na długość stażu ubezpieczeniowego.

Okres przejściowy

Ubezpieczeni obawiają się, czy prawo do świadczenia zostanie im przyznane na starych zasadach. Już teraz ubiegają się więc o rentę. Andrzej Wojtal z Warszawy w 2005 roku już był na rencie, ale teraz ponownie złożył wniosek o jej przyznanie. Przy okazji miał problemy ze skompletowaniem dokumentów wymaganych przez ZUS.
Przy zmianie zasad ustalania rent będzie okres przejściowy. W 2011 roku 55 proc. renty będzie liczone z podstawy wymiaru z 10 lub 20 lat, części socjalnej oraz stażu ubezpieczeniowego. Natomiast tylko w 45 proc. świadczenie to będzie ustalane metodą kapitałową. W 2012 roku 35 proc. będzie liczone na starych zasadach, a 65 proc. na nowych zasadach. W 2013 r. tylko 20 proc. będzie ustalone na starych zasadach, a 80 proc. na nowych zasadach. Od 2014 roku renty będą ustalane wyłącznie na podstawie łącznej kwoty zgromadzonego kapitału i statystycznej długości trwania życia odchodzącej na nią osoby.