Jednostka samorządu, która chce uatrakcyjnić ofertę edukacyjną prowadzonych przez siebie szkół oraz doposażyć sale lekcyjne, może skorzystać z unijnego dofinansowania. Do 2013 roku na ten cel z Unii Europejskiej samorządy mogą otrzymać prawie 2 mld zł.
Gminy w roku szkolnym 2010/2011 po raz pierwszy mogą się ubiegać o unijne środki na zorganizowanie w klasach I-III szkół podstawowych zindywidualizowanego nauczania. Przewiduje je nowa podstawa programowa kształcenia ogólnego, która obowiązuje od roku. Unijne środki zostaną przekazane gminom w ramach projektu „Indywidualizacja procesu nauczania i wychowania uczniów klas I – III”, który jest realizowany ze środków Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. Na zorganizowanie dodatkowych zajęć dla uczniów mających problemy w nauce lub wybitnie uzdolnionych szkoły otrzymają w latach 2010 – 2013 ponad 600 mln zł. Te pieniądze mogą przeznaczyć m.in. na przygotowanie szkoły na przyjęcie dzieci sześcioletnich.

Środki na wniosek

Decyzje o czasie rozpoczęcia wdrażania programu w każdym z regionów podejmują marszałkowie województw. W roku szkolnym 2010/2011 program rozpoczął się w dziewięciu województwach: kujawsko-pomorskim, lubelskim, lubuskim, dolnośląskim, opolskim, podkarpackim, podlaskim, świętokrzyskim i wielkopolskim. W pozostałych gminy będą się mogły ubiegać o dodatkowe środki dopiero za rok.
Gminy i powiaty o unijne środki w ramach tego programu nie muszą startować w konkursie. Jako tzw. beneficjent systemowy są jednak zobowiązane do napisania poprawnego wniosku o dofinansowanie. Gmina musi złożyć jeden wspólny wniosek dla wszystkich prowadzonych przez siebie placówek, które chce włączyć do projektu. Liczba placówek objętych wnioskiem musi wynosić co najmniej 70 proc. wszystkich szkół podstawowych podlegających danemu organowi prowadzącemu. Narzędziem służącym do przygotowania wniosku o dofinansowanie jest Generator Wniosków Aplikacyjnych (www.generatorwnioskow.efs.gov.pl). Dokumentem pomocnym przy pisaniu wniosku są tzw. zasady przygotowania, realizacji i rozliczania projektów systemowych w zakresie indywidualizacji nauczania realizowanych przez organy prowadzące szkoły w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, które są dostępne na stronie internetowej Ministerstwa Edukacji Narodowej (www.men.gov.pl).

Wykaz potrzeb

Ubiegając się o dofinansowanie, gmina jest zobowiązana do oszacowania łącznych potrzeb uczniów klas I – III szkół podstawowych, dla których jest organem prowadzącym. Potrzeby te wykazuje w formularzu zgłoszenia do projektu. Jest on załącznikiem do zasad opublikowanych na stronie MEN. Pojedyncza szkoła może dostać na realizację całego projektu nie mniej niż 30 tys. zł. Dofinansowanie można otrzymać na zorganizowanie zajęć dodatkowych, a w szczególności na zajęcia:
● dla dzieci ze specyficznymi trudnościami w czytaniu i pisaniu, w tym także zagrożonych ryzykiem dysleksji;
● dla dzieci z trudnościami w zdobywaniu umiejętności matematycznych;
● logopedyczne dla dzieci z zaburzeniami rozwoju mowy;
● socjoterapeutyczne i psychoedukacyjne dla dzieci z zaburzeniami komunikacji społecznej.



Sprzęt i pomoce dydaktyczne

Dużą zaletą programu indywidualizacji nauczania jest to, że oprócz dodatkowych zajęć przyznane pieniądze można częściowo wykorzystać na doposażenie bazy dydaktycznej: zakup mebli i specjalistycznego sprzętu (np. specjalistycznego oprogramowania czy pakietów do diagnozowania i korygowania dysfunkcji i dysharmonii rozwojowych). Zgodnie z zasadami kwalifikowania wydatków w Programie Operacyjnym Kapitał Ludzki doposażenie bazy dydaktycznej w sprzęt i meble można zaliczyć do tzw. cross-financingu (czyli finansowania krzyżowego pomiędzy programami – tutaj Europejskim Funduszem Społecznym a Europejskim Funduszem Rozwoju Regionalnego). Wydatki na doposażenie bazy dydaktycznej nie mogą przekroczyć 10 proc. wartości całego projektu. Projekt indywidualizacji nauczania w klasach I – III nie przewiduje natomiast środków na sfinansowanie zadań związanych z jego zarządzaniem. Oznacza to, że koszty obsługi projektu (na przykład jego monitorowania, sporządzania wniosków o płatność i sprawozdań finansowych) musi ponieść organ prowadzący.

Programy rozwojowe szkół

Samorządy w rozpoczynającym się roku szkolnym będą się mogły również ubiegać o unijne środki na realizację tzw. programów rozwojowych szkół, dla których są organem założycielskim. O te środki muszą jednak rywalizować w konkursach. Gmina musi napisać wniosek o dofinansowanie, posługując się generatorem wniosków aplikacyjnych. Wnioskodawcą może być także dyrekcja szkoły w porozumieniu ze swoim organem założycielskim. Dofinansowane mogą być tylko placówki kształcenia ogólnego, a więc szkoły podstawowe, gimnazja i licea ogólnokształcące. Program rozwojowy szkoły musi uwzględniać wcześniej zdiagnozowane potrzeby dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze uczniów danej szkoły. Poprzez realizację projektu musi nastąpić jakościowa zmiana w funkcjonowaniu szkoły lub w jej ofercie edukacyjnej. W co najmniej 70 proc. projekt powinien przewidywać działania przyczyniające się do rozwoju tzw. kompetencji kluczowych. Zostały one określone w zaleceniach Parlamentu Europejskiego i rady z dnia 18 grudnia 2006 roku w sprawie kompetencji kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie (2206/962/WE). Zgodnie z tym dokumentem kompetencjami kluczowymi są m.in. porozumiewanie się w językach obcych, umiejętność uczenia się, przedsiębiorczość, kompetencje matematyczne i naukowo-techniczne oraz informatyczne.
Programy rozwojowe szkół powinny zawierać: dodatkowe zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze, doradztwo i opiekę pedagogiczną dla uczniów wykazujących problemy w nauce.
Minimalna dotacja, o którą mogą się ubiegać gminy na takie projekty, wynosi 50 tys. zł, maksymalna jest różna w zależności od województwa i konkursu. Zwykle jest to około 1,5 mln zł.
Trzy standardy
Gmina do projektu może włączyć tylko te prowadzone przez siebie placówki, które spełniają standardy wymagane przez Ministerstwo Edukacji Narodowej. Są to:
● Standard I:
W szkole musi być powołany zespół nauczycieli odpowiedzialny za opracowanie i wdrożenie indywidualizacji procesu nauczania i wychowania uczniów klas I – III. Zespół przeprowadza w szkole rozpoznanie potrzeb uczniów i na tej podstawie opracowuje bądź modyfikuje istniejące programy nauczania.
● Standard II:
Nauczyciele prowadzący obowiązkowe zajęcia w danej klasie realizują opracowany program indywidualnej pracy z uczniami zarówno mającymi trudności w nauce, jak i szczególnie uzdolnionymi.
● Standard III:
Nauczyciele doskonalą swoje umiejętności zawodowe w zależności od potrzeb wynikających z przeprowadzonego w szkole rozpoznania i zaplanowanych do realizacji zajęć wspierających uczniów (np. poprzez samokształcenie lub w ramach projektów edukacyjnych z Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki).
Podstawa prawna
Rozporządzenie ministra edukacji narodowej z 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz.U. z 2009 r. nr 4, poz. 17).