Za każdą godzinę pracy w godzinach nadliczbowych pracodawca powinien wypłacić pracownikowi dodatek w wysokości 50 albo 100 proc.
Pracownik przepracował w miesiącu 8 godzin nadliczbowych. Na jego pisemny wniosek pracodawca udzielił mu jednego dnia wolnego połączonego z urlopem wypoczynkowym.
W zamian za pracę w godzinach nadliczbowych, pracodawca na pisemny wniosek pracownika może udzielić mu w tym samym wymiarze czasu wolnego od pracy, czyli w stosunku jeden do jednego (art. 1512 par. 1 k.p.). Wniosek może dotyczyć wszystkich godzin nadliczbowych bądź tylko części z nich. Pracodawca nie ma obowiązku akceptacji takiego wniosku. Decyzję w tej sprawie podejmuje w uzgodnieniu z pracownikiem. Można np. połączyć czas wolny z urlopem wypoczynkowym lub zwolnieniem okolicznościowym.
Przyznanie przez firmę zatrudnionemu czasu wolnego może nastąpić także bez jego wniosku. W takim przypadku pracodawca udziela go najpóźniej do końca okresu rozliczeniowego. Powinien być wówczas przyznany pracownikowi w wymiarze o połowę wyższym niż liczba przepracowanych godzin nadliczbowych. Taki wyższy wymiar czasu wolnego powoduje, że w okresie rozliczeniowym, w którym go udzielono, pracownik nie przepracuje wymaganego wymiaru czasu pracy. Jednakże nie może to skutkować obniżeniem wynagrodzenia należnego pracownikowi za pełny miesięczny wymiar czasu pracy (art. 1512 par. 2 k.p.). Brakujące godziny wynagradza się jak za urlop, z tym że składniki wynagrodzenia ustalane w wysokości przeciętnej należy obliczyć z miesiąca, w którym przypadł czas wolny od pracy (par. 5 w zw. z par. 5a rozporządzenia MPiPS z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w kodeksie pracy – Dz.U. nr 62, poz. 289 z późn. zm.).
W razie udzielenia przez firmę czasu wolnego pracownik traci prawo do dodatku za pracę nadliczbową. Za przepracowane godziny ponadwymiarowe otrzymuje tylko normalne wynagrodzenie. Mimo to, godziny nadliczbowe, za które pracodawca przyznał mu czas wolny pozostają nadliczbowymi i są wliczane do limitu określonych w art. 151 par. 3 i 4 k.p. Należy zaznaczyć, że czas wolny, jako alternatywa dodatku, nie przysługuje pracownikom zatrudnionym na kierowniczych stanowiskach, zgodnie z zasadą i wyjątkiem od niej, wynikającymi z art. 1514 k.p.
PRZYKŁAD
Za niewypracowany czas pracy firma musi wypłacić wynagrodzenie
U pracodawcy obowiązują miesięczne okresy rozliczeniowe. W lipcu 2010 roku pracownik przepracował 10 nadgodzin, za które otrzymał 15 godzin czasu wolnego. Wymiar czasu pracy w lipcu wynosił 176 godzin, pracownik przepracował 171 godzin (176 + 10 nadgodzin – 15 godzin czasu wolnego = 171 godzin). Brakujące 5 godzin pracodawca powinien wynagrodzić zgodnie z par. 5a rozporządzenia z 29 maja 1996 r.