Okres urlopu wychowawczego jest szczególnym rodzajem urlopu bezpłatnego, przeznaczonego na sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem. W czasie tego urlopu pracownik nie świadczy pracy i nie otrzymuje wynagrodzenia, ale przysługują mu pewne uprawnienia. Jakie?

W pierwszej kolejności wskazać należy, że stosunek pracy w tym okresie podlega szczególnej ochronie. Co do zasady w okresie od dnia złożenia wniosku przez pracownika o udzieleniu mu urlopu wychowawczego do dnia zakończenia tego urlopu pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę z takim pracownikiem. Złożenie wniosku o udzielenie urlopu wychowawczego nie chroni przed rozwiązaniem umowy o pracę jedynie w sytuacji, gdy pracodawca przed złożeniem wniosku dokona wypowiedzenia umowy o pracę. W tym przypadku umowa rozwiązuje się w terminie wynikającym z czynności pracodawcy zmierzającej do rozwiązania umowy o pracę. Od zasady szczególnej ochrony stosunku pracy w okresie urlopu wychowawczego istnieją jednak wyjątki, w szczególności pracodawca może wypowiedzieć umowę o pracę w razie upadłości lub likwidacji pracodawcy.
Podczas urlopu wychowawczego pracownik ma prawo podjąć pracę zarobkową u dotychczasowego lub innego pracodawcy albo inną działalność, a także naukę lub szkolenie, jeżeli nie wyłącza to możliwości sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem (art. 1862 k.p.).
W czasie urlopu wychowawczego zachowana zostaje ciągłość pracy w zakresie wszelkich uprawnień pracowniczych. Okres urlopu wychowawczego, w dniu jego zakończenia wlicza się do okresu zatrudnienia, od którego zależą uprawnienia pracownicze. Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z 3 czerwca 1992 r., I PZP 33/92 pracownik zachowuje prawo do nagrody jubileuszowej, jeżeli upływ okresu z tym związany nastąpił w czasie urlopu wychowawczego.
W okresie urlopu wychowawczego przysługuje dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego (ustawa z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych - Dz.U. z 2006 r. nr 139, poz. 992 z późn. zm.). Jego wypłata uzależniona jest jednak od dochodu na jedną osobę w rodzinie uprawnionego.
Po zakończeniu urlopu wychowawczego pracodawca ma obowiązek dopuszczenia pracownika do pracy na dotychczasowym stanowisku, a jeżeli nie jest to możliwe, na stanowisku równorzędnym z zajmowanym przed rozpoczęciem urlopu lub na innym stanowisku odpowiadającym jego kwalifikacjom zawodowym, za wynagrodzeniem nie niższym od wynagrodzenia za pracę przysługującego pracownikowi w dniu podjęcia pracy na stanowisku zajmowanym przed tym urlopem.
AGNIESZKA LECHMAN-FILIPIAK
radca prawny kancelaria Linklaters
Agnieszka Lechman-Filipiak, radca prawny kancelaria Linklaters / DGP