Środki unijne na realizację projektów kulturalnych na obszarach wiejskich można pozyskać w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich. Dofinansowanie wynosi do 75 proc. kosztów kwalifikowanych przedsięwzięcia. Obecnie województwa przygotowują się do uruchomienia kolejnej procedury naboru wniosków.
Gminy mogą otrzymać pomoc na realizację projektów związanych z zaspokojeniem potrzeb kulturalnych mieszkańców wsi oraz zachowaniem dziedzictwa kulturalnego. W Programie Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW) 2007 – 2013 uruchomiono działanie „Odnowa i rozwój wsi”, w ramach którego wspierane są projekty z zakresu kultury.
Wzorem lat ubiegłych, również w obecnym okresie programowania, beneficjenci mogą korzystać z promesy ministra kultury i dziedzictwa narodowego na współfinansowanie projektów, których celem jest zaspokojenie potrzeb kulturalnych mieszkańców wsi oraz zachowanie dziedzictwa kulturowego na obszarach wiejskich.

Cele pomocy

Aktualnie samorządy województw planują kolejne nabory wniosków o przyznanie pomocy i tym samym pojawi się kolejna szansa na realizację projektów przyczyniających się do uatrakcyjnienia życia na obszarach wiejskich.
Samorządy gminne mogą ubiegać się o przyznanie pomocy m.in. na: rewitalizację budynków wpisanych do rejestru zabytków lub objętych wojewódzką ewidencją zabytków. Na dofinansowanie mogą również liczyć budynki użytkowane na cele publiczne oraz obiekty małej architektury. Pomoc można również uzyskać na odnawianie lub konserwację lokalnych pomników historycznych i miejsc pamięci. Środki europejskie zostaną również przyznane na zakup i odnawianie obiektów charakterystycznych dla danego regionu lub tradycji budownictwa wiejskiego i ich adaptacje na cele publiczne.
Zdaniem ekspertów działanie „Odnowa i rozwój wsi” cieszy się wśród beneficjentów dużym zainteresowaniem. W ramach pierwszych naborów wniosków, które samorządy województw ogłosiły w lutym 2009 r., podpisano aż 2566 umów o przyznanie pomocy. Najwięcej projektów, 976, jest realizowanych w dziedzinie budowy, przebudowy, remontu lub wyposażania budynków pełniących funkcje rekreacyjne, sportowe i społeczno-kulturalne.

Do kogo wniosek

Podmiotem wdrażającym działanie „Odnowa i rozwój wsi” jest samorząd województwa. Aby otrzymać pomoc, należy złożyć wniosek o jej przyznanie wraz z wymaganymi załącznikami w terminie określonym przez właściwy organ samorządu województwa. Ogłoszenie o konkursie powinno być dostępne na stronie internetowej urzędu marszałkowskiego i co najmniej w jednym dzienniku o zasięgu wojewódzkim na 14 dni przed dniem rozpoczęcia naboru.
W ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich istniej możliwość uzyskania dofinansowania w działaniu Leader. Leader jest podejściem do rozwoju obszarów wiejskich, polegającym na oddolnym opracowaniu przez lokalną społeczność strategii rozwoju obszarów wiejskich. Najważniejszą cechą podejścia jest oparcie się na lokalnym partnerstwie, które realizowane jest poprzez tworzenie lokalnych grup działania (LGD), w skład których wchodzą m.in. przedstawiciele władz lokalnych, organizacji pozarządowych i przedsiębiorców. Są to grupy, które wprowadzają w życie projekty korzystne z punktu widzenia rozwoju obszarów wiejskich. LGD mogą obejmować obszar kilku gmin.
Gmina, na obszarze której znajduje się LGD może również złożyć wniosek o przyznanie pomocy w ramach działania „Odnowa i rozwój wsi”. W takim przypadku grupa ocenia, czy projekt realizowany przez gminę jest zgodny z lokalną strategią rozwoju (LSR), a następnie przekazuje wniosek do samorządu województwa, gdzie podlega on weryfikacji.
Poprzez podejście Leader gmina może realizować projekty kulturalne w ramach tzw. „małych projektów”, tj. takich, które nie odpowiadają warunkom przyznania pomocy w ramach działania „Odnowa i rozwój wsi”, głównie ze względu na niski poziom dofinansowania. W tym przypadku poziom wsparcia wynosi 25 tys. zł.