W tym roku rodzice pięciolatków mogą się zdecydować na umieszczenie dzieci w przedszkolu. Gminy nie mogą odmówić ich przyjęcia, powołując się na brak miejsc w placówkach.
Zgodnie art. 5 ust. 5 ustawy z 7 września 1991 r. o systemie oświaty tworzenie przedszkoli jest zadaniem własnym gminy. Po zmianie w 2009 roku przepisów tej ustawy na gminy został nałożony obowiązek przyjmowania do takich placówek pięciolatków i sześciolatków, których rodzice nie zdecydowali się na posłanie ich do szkoły.
Rodzice pięciolatków chcą kierować je do przedszkoli, bo dzięki temu ich dzieci w kolejnym roku szkolnym będą przyjęte do danej szkoły. Najwięcej miejsc w przedszkolach gminy będą musiały zapewnić w 2011/2012 roku. Wtedy wszystkie pięciolatki i sześciolatki obowiązkowo trafią do przedszkoli.
Gminy muszą pamiętać, że do pedagogów zatrudnionych w przedszkolach stosuje się przepisy Karty nauczyciela.
Prowadząc przedszkole, samorządy powinny zapewnić bezpłatne nauczanie i wychowanie zgodnie z podstawą programową wychowania przedszkolnego. Należy pamiętać też, że rekrutacja do przedszkoli powinna być powszechnie dostępna. Obowiązkiem gmin jest zorganizowanie placówek przedszkolnych dla dzieci od trzech do sześciu lat. Mogą one być tworzone w formie przedszkoli, oddziałów przedszkolnych i oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych. Możliwe jest utworzenie przedszkola z funduszy Unii Europejskiej.
Dodatkowo gmina musi zorganizować wychowanie przedszkolne dla dzieci, które wymagają kształcenia specjalnego. Mogą one pozostawać w przedszkolu do dziesięciu lat. W uzasadnionych przypadkach dyrektor przedszkola może przyjąć do niego 2,5-roczne dziecko. Obecnie sześciolatek ma obowiązek przygotowania przedszkolnego. Z kolei dzieci wymagające kształcenia specjalnego mogą trafić do przedszkola w wieku siedmiu lat.

Opłaty za przedszkole

Gmina ma też prawo pobierania opłat za świadczenia prowadzonych przedszkoli publicznych. Ustala je rada gminy. Opłaty mogą dotyczyć np. wyżywienia. Nie można jednak pobierać od rodziców pieniędzy za prowadzenie wychowania przedszkolnego. Obecnie przepisy nie precyzują dokładnie, za jakie świadczenia związane z prowadzeniem przedszkoli mogą być pobierane pieniądze od rodziców. Tym bardziej że sądy w różny sposób rozstrzygają te wątpliwości. Dlatego w Sejmie znajduje się projekt nowelizacji ustawy o systemie oświaty, który będzie doprecyzowywał te przepisy.

Obowiązki dyrektora

Rodzice dziecka podlegającego obowiązkowi przedszkolnemu również są zobowiązani m.in. do zgłoszenia go do przedszkola lub oddziału przedszkolnego zorganizowanego w szkole podstawowej. Ciąży na nich też obowiązek dbania o regularne uczęszczanie dziecka na zajęcia. Niewypełnianie obowiązku uczęszczania dziecka do przedszkola podlega egzekucji w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. O jego niespełnieniu możemy mówić, gdy w ciągu miesiąca jest nieusprawiedliwionych 50 proc. obowiązkowych zajęć edukacyjnych w przedszkolu.
Jeśli dziecko uczęszcza do przedszkola za granicą na podstawie umów międzynarodowych lub porozumień o współpracy bezpośredniej zawieranych przez szkoły, jednostki samorządu terytorialnego i organy administracji rządowej lub w ramach programów edukacyjnych Unii Europejskiej, jego rodzice powinni o tym powiadomić w terminie do 30 września dyrektora szkoły w jego miejscu zamieszkania.
Na wniosek rodziców dyrektor publicznego przedszkola, do którego dziecko zostało przyjęte, może zezwolić, w drodze decyzji, na spełnianie przez dziecko obowiązku wychowania przedszkolnego poza przedszkolem, oddziałem przedszkolnym lub inną formą wychowania przedszkolnego.
Takie zezwolenie może wydać dyrektor, jeśli wniosek taki został złożony do dnia 31 maja danego roku lub dołączono do niego opinię poradni psychologiczno-pedagogicznej, oświadczenie rodziców o zapewnieniu dziecku warunków umożliwiających realizację podstawy programowej obowiązującej na danym etapie kształcenia.
Rodzic może też złożyć dyrektorowi oświadczenie o zapewnieniu dziecku warunków umożliwiających realizację podstawy programowej obowiązującej na danym etapie kształcenia.
Nie zawsze jest to przestrzegane, ale to właśnie do dyrektora szkoły należy kontrola spełniania obowiązku uczęszczania do przedszkola dziecka mieszkającego w obwodzie przedszkola. Dokonuje tego na podstawie ewidencji mieszkańców przekazanej mu przez gminę.



Nauka w przedszkolu

Nauczyciel zatrudniony w przedszkolu przedstawia dyrektorowi szkoły program wychowania przedszkolnego a ten, po zasięgnięciu opinii rady pedagogicznej, dopuszcza do użytku w danej szkole zaproponowany przez nauczyciela program wychowania przedszkolnego. Takie dopuszczone w danej szkole programy wychowania przedszkolnego są przygotowywane w formie zestawów programów wychowania przedszkolnego.
Dyrektor szkoły jest odpowiedzialny za uwzględnienie w zestawie programów wychowania przedszkolnego całości podstawy programowej wychowania przedszkolnego ustalonej dla wychowania przedszkolnego. Obecnie podstawa programowa ma zadanie przygotowywanie do nauki pisania i czytania, a dopiero w szkole te umiejętności są rozwijane. Dlatego warto się zdecydować na posłanie pięciolatka do przedszkola. Tym bardziej że za dwa lata, od 1 września 2011/2012 do przedszkoli trafią obowiązkowo pięciolatki i sześciolatki, których rodzice nie zdecydowali się wcześniej na posłanie ich do szkoły. W interesie gmin jest też przekonanie rodziców do tego rozwiązania. Za dwa lata gminy będą musiały zapewnić więcej niż dotychczas miejsc w przedszkolu. A trzeba pamiętać że, zadaniem własnym gminy jest też zorganizowanie miejsc dla dzieci w wieku trzech – czterech lat.

Gdy brak miejsc

Od lata gminy starają się zapewnić miejsca w przedszkolach. O ile dla sześciolatków miejsca są, to dla pięciolatków jest już znacznie gorzej. Najtrudniej jest znaleźć miejsce dla dzieci w wieku trzech i czterech lat. Dlatego gminy w różny sposób starają się tworzyć nowe miejsca w przedszkolach lub nawet na terenach dużych zakładów pracy lub z pieniędzy Unii Europejskich. Często jednak okazuje się, że w miejscu zamieszkania dziecka w przedszkolu brakuje miejsc. Wtedy gminy proponują inne przedszkola, które są znacznie oddalone od ich miejsca zamieszkania. Rodzice też nie zawsze chcą, aby ich dzieci trafiały do oddziałów przedszkolnych utworzonych w szkołach, gdzie warunki są znacznie gorsze od tych w samodzielnych placówkach przedszkolnych.
Mimo że przepisy nie przewidują wprost sankcji dla gmin za brak miejsc w przedszkolach, to w praktyce wskazywane są pośrednie możliwości wpływania na gminę by wywiązała się z tego obowiązku.
Rodzice mogą się domagać od dyrektora szkoły wydania decyzji administracyjnej o odmowie przyjęcia pięciolatka do szkoły z powodu braku miejsca. Sprawa wtedy może trafić do sądu administracyjnego, który może nakazać umieszczenie dziecka w przedszkolu. Trzeba zaznaczyć, że państwo powinno działać racjonalnie i jeśli nakłada taki obowiązek na gminy, to powinno im zabezpieczyć wykonanie tego zadania.
Jeśli to nie przyniesie zamierzonych efektów, rodzic może zwrócić się do sądu powszechnego o nakaz umieszczenia dziecka w przedszkolu. Kierując sprawę do sądu, jako podstawę powinien podać art. 5 ustawy o systemie oświaty, który wskazuje na uprawnienie rodziców do kierowania dzieci do przedszkola. Ważnym argumentem jest art. 77 konstytucji, który stanowi, że do ochrony swoich praw, a także praw swojego dziecka, (którego jest przedstawicielem ustawowym), ma drogę sądową. Wtedy w postępowaniu cywilnym możemy wnieść powództwo o nakazanie przyjęcia przez przedszkole dziecka. Można się domagać wydania przez sąd postanowienia o zabezpieczeniu tymczasowym i nakazaniu umieszczenia dziecka w przedszkolu. Jest to o tyle korzystne, że rodzic nie musi czekać na zakończenie postępowania, aby jego dziecko zostało umieszczone w przedszkolu.
Podstawa prawna
Ustawa z 7 września 1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz.U. z 2004 r. nr 256, poz. 2572).