Niektóre dodatkowe świadczenia przysługujące pracownikom samorządowym uzależnione są od podstawy nawiązanego stosunku pracy. Odprawę z tytułu upływu kadencji otrzymają jedynie zatrudnieni na podstawie wyboru.
Pracownikowi samorządowemu przysługuje wynagrodzenie stosowne do zajmowanego stanowiska oraz posiadanych kwalifikacji zawodowych. Oprócz pensji zasadniczej nabywa on prawo do nagrody jubileuszowej, dodatkowego rocznego wynagrodzenia, jednorazowej odprawy z tytułu przejścia na emeryturę lub rentę oraz odprawy pieniężnej związanej z upływem kadencji. Za szczególne osiągnięcia w pracy zawodowej może natomiast otrzymać nagrodę.

Nagroda jubileuszowa

Nagroda jubileuszowa przysługuje po przepracowaniu 20 lat (75 proc. pensji), 25 lat (100 proc.), 30 (150 proc.), 35 (200 proc.), 40 lat (300 proc.) i 45 lat (400 proc.). Jej wysokość stanowi wskazany procent wynagrodzenia miesięcznego pracownika, czyli stanowiącego sumę wszystkich jego składników.
Okres pracy warunkujący otrzymanie nagrody jubileuszowej to nie tylko okres pracy u danego pracodawcy samorządowego (zakładowy staż pracy), ale również wszystkie poprzednio zakończone okresy zatrudnienia oraz inne okresy (nazywane zaliczalnymi), jeżeli z mocy odrębnych przepisów podlegają one wliczeniu do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze. Przykładem okresów zaliczanych jest między innymi praca w indywidualnym gospodarstwie rolnym pobierania zasiłku dla bezrobotnego.
W razie równoczesnego pozostawania więcej niż w jednym stosunku pracy do okresu zatrudnienia uprawniającego do nagrody jubileuszowej wlicza się jeden z tych okresów (par. 8 ust. 2 rozporządzenia).
Podstawę obliczenia tej nagrody stanowi wynagrodzenie przysługujące pracownikowi samorządowemu w dniu nabycia do niej prawa, a jeżeli dla pracownika jest to korzystniejsze – wynagrodzenie przysługujące mu w dniu jej wypłaty.
Jeżeli pracownik samorządowy nabył prawo do nagrody jubileuszowej, będąc zatrudniony w innym wymiarze czasu pracy niż w dniu jej wypłaty, podstawę jej obliczenia stanowi wynagrodzenie przysługujące pracownikowi w dniu nabycia uprawnień.
Nagrodę jubileuszową wypłaca się w dniu nabycia do niej uprawnień. Wyjątkiem od tej reguły jest sytuacja, gdy dojdzie do ustania stosunku pracy w związku z przejściem na emeryturę lub rentę. Wówczas pracownikowi, któremu do nabycia prawa do nagrody jubileuszowej brakuje mniej niż 12 miesięcy, licząc od dnia rozwiązania stosunku pracy, wypłaca się ją w dniu rozwiązania stosunku pracy.

Trzynasta pensja

Dodatkowe wynagrodzenie roczne jest określone przepisami ustawy z 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej (Dz.U. nr 160, poz. 1080). Potocznie określa się ten składnik wynagrodzenia jako trzynasta pensja lub trzynastka. Obecnie przysługuje ona również wójtowi, staroście, marszałkowi województwa (także pozostałym pracownikom zatrudnionym na podstawie wyboru) oraz sekretarzom i skarbnikom jednostek samorządu terytorialnego. Warunkiem przyznania trzynastki jest przepracowanie u pracodawcy całego roku kalendarzowego. Jeżeli pracownik przepracował mniej niż rok, nabywa prawo do proporcjonalnej części trzynastki pod warunkiem, że przepracowany okres wynosi co najmniej sześć miesięcy.
Wysokość tego świadczenia wynosi 8,5 proc. sumy wynagrodzenia za pracę otrzymanego przez pracownika w ciągu roku kalendarzowego, za który mu ono przysługuje. Obliczając wysokość, należy uwzględnić wynagrodzenie i inne świadczenia ze stosunku pracy przyjmowane do obliczenia ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy, a także pensję za urlop wypoczynkowy oraz za czas pozostawania bez pracy przysługujące pracownikowi, który podjął pracę w wyniku przywrócenia (art. 4 ust. 1 ustawy o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej). Trzynastkę wypłaca się w ciągu pierwszych trzech miesięcy roku kalendarzowego następującego po roku, za który ona przysługuje.



Skutki upływu kadencji

Wójtom (burmistrzom, prezydentom miasta), staroście, wicestaroście, członkom zarządu powiatu oraz marszałkom, wicemarszałkom i członkom zarządu województwa, których stosunek pracy został rozwiązany w związku z upływem kadencji, przysługuje odprawa. Jej wysokość wynosi trzymiesięczne wynagrodzenie obliczone według zasad obowiązujących przy ustalaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy.
W przypadku, gdy powyższa osoba zostanie ponownie zatrudniona w najbliższej kadencji na podstawie stosunku pracy z wyboru w tym samym urzędzie, odprawa nie przysługuje.
Ponadto w razie rozwiązania stosunku pracy pracowników z wyboru w trakcie kadencji, (np. w skutek rezygnacji) przysługiwać im będzie odprawa w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia (art. 75 k.p.). Negatywną przesłanką nabycia prawa do tej odprawy jest pozostawanie na urlopie bezpłatnym u pracodawcy, gdzie była świadczona praca przed nawiązaniem stosunku pracy z wyboru.

Odprawa emerytalna

W związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy pracownikowi przysługuje jednorazowa odprawa (zwana potocznie odprawą emerytalną i rentową). Jej wysokość jest uzależniona od liczby przepracowanych lat (po 10, 15 i 20 latach) i stanowi wielokrotność wynagrodzenia miesięcznego. Wynagrodzenie to oblicza się według zasad obowiązujących przy ustalaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy. Jednorazowa odprawa jest wypłacana w dniu ustania stosunku pracy.

Nagrody

Pracownikowi samorządowemu zatrudnionemu na podstawie powołania i umowy o pracę może być przyznana nagroda – za szczególne osiągnięcia w pracy zawodowej (art. 36 ust. 6 ustawy). Warunki przyznawania oraz wypłacania mogą być określone w regulaminie wynagradzania (art. 39 ust. 2 pkt 1 ustawy).
Nagroda jest takim składnikiem pensji, który nie ma charakteru roszczeniowego (w tym sensie różni się od premii), lecz uznaniowy. Jej przyznanie zależy więc wyłącznie od woli pracodawcy. Jeśli pracodawca nie przewidzi nagrody za szczególne osiągnięcia w pracy zawodowej w regulaminie wynagradzania, należy przyjąć, że wówczas taka nagroda nie powinna być przyznana pracownikowi samorządowemu zatrudnionemu w danej jednostce.
Przykład: Dodatkowa trzynasta pensja
Agnieszka M. była zatrudniona od 1 stycznia 2009 r. w urzędzie miejskim. Przez cały grudzień tego roku była na zwolnieniu lekarskim i pobierała z tego tytułu wynagrodzenie chorobowe. Pracownica ta powinna otrzymać wynagrodzenie roczne, pomimo iż jej zakładowy staż pracy był krótszy niż rok. Zgodnie bowiem z art. 2 ust. 2 ustawy z 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej pracownik, który nie przepracował u danego pracodawcy całego roku kalendarzowego, nabywa prawo do wynagrodzenia rocznego w wysokości proporcjonalnej do okresu przepracowanego, pod warunkiem że okres ten wynosi co najmniej sześć miesięcy. Przy czym pojęcie „przepracowanie” znaczy faktyczne (efektywne) wykonywanie pracy, a nie tylko pozostawanie w stosunku pracy. Dlatego przerwy w świadczeniu pracy w okresie trwania stosunku pracy, w tym przypadku też choroba, powodują, że pracownikowi przysługuje trzynasta pensja w proporcjonalnej wysokości. Przy ustaleniu wysokości dodatkowej rocznej pensji nie uwzględnia się wynagrodzenia otrzymanego przez pracownika w okresie nieobecności w pracy z powodu choroby.
(Uchwała SN z 25 lipca 2003 r., III PZP 7/03, OSNP 2004/2/26).
Podstawa prawna
Art. 36, art. 38 ust. 1 i 5, art. 39 ustawy z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz.U. nr 223, poz. 1458).
Rozporządzenie Rady Ministrów z 18 marca 2009 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych (Dz.U. nr 50, poz. 398).