Powierzenie obsługi monitoringu miejskiego straży gminnej daje samorządowi pełną kontrolę nad jego działaniem i dodatkowe dochody z wystawianych mandatów. Niebawem przy obsłudze systemów kamer będą mogli pracować także pracownicy cywilni.
Z roku na rok coraz więcej gmin decyduje się na przekazanie obsługi monitoringu najniebezpieczniejszych punktów w ich miastach w ręce straży gminnych (miejskich). – Początkowo obsługą monitoringu zajmowała się Służba Dyżurna Prezydenta. Byli to pracownicy cywilni, którzy obserwowali obraz z kamer w specjalnym pomieszczeniu przygotowanym w Komendzie Miejskiej Policji w Jaworznie. Od 2004 roku centrum monitoringu miejskiego mieści się w siedzibie straży miejskiej. Jest wyposażone w trzy stanowiska obserwacyjne, które posiadają konsole umożliwiające precyzyjne sterowanie kamerami – mówi Artur Zięba, komendant straży miejskiej w Jaworznie.

Kamery w ręce straży

Przekazanie obsługi systemu monitoringu straży opłaca się nie tylko ze względów logistycznych i finansowych. Jak podkreślają przedstawiciele samorządów, po pierwsze i najważniejsze daje to gminie pełną kontrolę nad funkcjonowaniem monitoringu.
Zdaniem Tomasza Pasieki, kierownika Referatu ds. Obsługi Monitoringu Wizyjnego Miasta Częstochowy, przekazanie obsługi monitoringu straży miejskiej może być nawet koniecznością. – Z uwagi na brak uregulowań prawnych powierzenie obowiązków dozoru miejsc publicznych podmiotom innym niż straże gminne i policja budzić może wątpliwości natury prawnej w zakresie uprawnień ustawowych i granic ingerencji w sferę praw obywatelskich. Lokowanie ośrodków monitoringu bezpośrednio przy podmiotach posiadających ustawowy obowiązek ochrony porządku publicznego skraca ponadto obieg informacji podkreśla Tomasz Pasieka.

Cywile przed monitorami

Straż gminna ma prawo do obserwowania i rejestrowania przy użyciu środków technicznych obrazu zdarzeń w miejscach publicznych na podstawie obowiązującego od 25 stycznia 2004 r. art. 12 ust. 1 pkt 10 z ustawy o strażach gminnych. Zgodnie z przepisem do obsługi monitoringu są jednak upoważnieni tylko funkcjonariusze mundurowi. Zmieni się to już 24 grudnia 2009 r., kiedy wejdzie w życie nowelizacja ustawy o strażach gminnych. Zmiana pozwoli na realizowanie zadań związanych z obsługą tzw. monitoringu wizyjnego straży gminnej, również pracownikom niebędącym strażnikami.
– Umożliwienie pracownikom cywilnym obsługiwania monitoringu wizyjnego pozwoli obniżyć koszty jego funkcjonowania, gdyż pracownik cywilny jest tańszy niż strażnik. Obsługa monitoringu polega przecież głównie na obserwowaniu i rejestracji wydarzeń, tak więc nie zachodzi konieczność, by każdy pracownik monitoringu posiadał uprawnienia i umiejętności strażnika, który wykonuje obowiązki służbowe w terenie. Pozwoli to na zwiększenie liczby strażników w patrolach, co przekłada się na większą liczbę podejmowanych interwencji, a więc również na podniesienie skuteczności działania – uważa Miłosz Jurgielewicz z Urzędu Miasta Gdańska.



PRZYKŁAD
SKUTECZNOŚĆ MONITORINGU
Dochody z mandatów nałożonych w wyniku nagrań monitoringu w Olsztynie (bez grzywien sądowych):
● 2004 r.– 42 875 zł,
● 2005 r. – 229 477 zł,
● 2006 r. – 359 938 zł,
● 2007 r. – 285 247 zł,
● 2008 r. – 393 616 zł
Jeszcze inne zalety takiego rozwiązania zauważa Tomasz Pasieka. – Od strażników oczekiwany jest znacznie wyższy standard sprawności fizycznej. W przypadku operatorów cywilnych może on być znacznie obniżony. Tym samym możliwe jest zatrudnianie osób o niepełnosprawności ruchowej, dzięki czemu gminy mogą bardziej aktywnie włączać się w działania na rzecz aktywizacji zawodowej takich osób – podkreśla Tomasz Pasieka.
Inaczej nowe możliwości ocenia Paweł Drankowicz, który twierdzi, że opieranie obsługi monitoringu jedynie na osobach cywilnych nie ma większego sensu ze względu na specyfikę działań prowadzonych przez służby odpowiedzialne za bezpieczeństwo. Jego zdaniem praca operatora wymaga znajomości zagadnień związanych z przestępczością czy też utrzymaniem ładu i porządku. Problematyczne również wydaje się kierowanie działaniem patroli policji i straży miejskiej na terenie objętym monitoringiem przez osobę nie mundurową.



Ochrona porządku i kontrola
Podstawowe zadania straży gminnych (miejskich):
● ochrona spokoju i porządku w miejscach publicznych,
● czuwanie nad porządkiem i kontrola ruchu drogowego,
● współdziałanie w zakresie ratowania życia i zdrowia obywateli, pomoc w usuwaniu awarii technicznych i skutków klęsk żywiołowych,
● zabezpieczenie miejsca przestępstwa,
● ochrona obiektów komunalnych i urządzeń użyteczności publicznej,
● współdziałanie w ochronie porządku podczas zgromadzeń i imprez publicznych,
● doprowadzanie osób nietrzeźwych do izby wytrzeźwień,
● informowanie społeczności lokalnej o stanie i rodzajach zagrożeń, konwojowanie dokumentów, przedmiotów wartościowych lub wartości pieniężnych dla potrzeb gminy.



Nowe standardy

Wchodząca w życie 24 grudnia nowelizacja ustawy o strażach gminnych zawiera również delegację ustawową upoważniającą Radę Ministrów do wydania rozporządzenia określającego zakres i sposób wykonywania czynności związanych z obsługą monitoringu miejskiego. Będzie to zupełna nowość, gdyż dawno prawnicy zwracali uwagę na potrzebę szczegółowego uregulowania zasad administrowania systemami CCTV głównie pod kątem respektowania prawa do prywatności nagrywanych mieszkańców.
– W chwili obecnej brakuje też jednolitych standardów wyszkolenia operatorów systemów monitoringu wizyjnego miast. Należy jednak podkreślić, że potrzeba wyszkolenia sprawnych operatorów jest kluczowa z punktu widzenia efektywności całego systemu monitoringu wizyjnego. Niezrozumienie dla tej kwestii może spowodować powierzenie nowoczesnego narzędzia w ręce czasami przypadkowo dobranym operatorom, co tym samym może narazić na szwank kilkusettysięczne inwestycje – mówi Tomasz Pasieka.

Uprawnienia strażników

Obecnie w dosyć ogólny sposób zasady postępowania z obsługą monitoringu reguluje rozporządzenie Rady Ministrów z 2 listopada 2004 r. w sprawie zakresu i sposobu wykonywania przez strażników gminnych (miejskich) niektórych czynności (Dz.U. z 2004 r. nr 247, poz. 2473). Zgodnie z jego par. 17 strażnik ma prawo do obserwowania i rejestrowania przy użyciu środków technicznych obrazu zdarzeń w miejscach publicznych, gdy czynności te są niezbędne do wykonywania ustawowo określonych zadań w celu:
● utrwalania dowodów popełnienia przestępstwa lub wykroczenia;
● przeciwdziałania przypadkom naruszania spokoju i porządku w miejscach publicznych;
● ochrony obiektów komunalnych i urządzeń użyteczności publicznej.
Takie informacje z monitoringu muszą być zbierane i dokładnie opisane przez strażnika z podaniem daty, godziny rozpoczęcia i zakończenia czynności oraz opisu zdarzenia, ze wskazaniem miejsca i wyniku obserwacji.
Rozporządzenie przewiduje także procedurę postępowania z obrazem zdarzeń, które nie ujawniają czynów karalnych. Takie nagrania przechowuje się co najmniej przez jeden miesiąc, po czym podlegają one zniszczeniu. Z wykonania takiej czynności strażnik musi sporządzić protokół.
PODSTAWA PRAWNA
● Ustawa z 29 sierpnia 1997 r. o strażach gminnych (Dz.U. nr 123, poz. 779 ze zm.).
● Ustawa z 22 maja 2009 r. o zmianie ustawy o strażach gminnych, ustawy o Policji oraz ustawy – Prawo o ruchu drogowym (Dz.U. nr 97, poz. 803).