Samozatrudnieni, wykonujący prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, nie mają uprawnień do emerytur pomostowych.
Ustawa o emeryturach pomostowych z 19 grudnia 2008 r. (Dz.U. nr 237, poz. 1656) daje osobom wykonującym prace wymagające specjalnych predyspozycji lub też ciężkie fizycznie mają możliwość ubiegania się świadczenia emerytalne przed osiągnięciem wieku emerytalnego (60 lat – w przypadku kobiet i 65 lat – w przypadku mężczyzn). Przesłanką określenia w ustawie kryteriów kwalifikujących prace, których wykonywanie zobowiązuje do opłacania składek na Fundusz Emerytur Pomostowych oraz uprawnia do emerytury pomostowej, są zmniejszające się wraz z wiekiem możliwości wykonywania pracy, co jest związane z malejącą wydolnością psychofizyczną pracownika.

Tylko dla pracowników

Dotyczy to prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, determinowanych siłami natury, procesami technologicznymi lub szczególnymi wymaganiami. Na podstawie badań naukowych stwierdzono, że właśnie osoby starsze mogą nie sprostać konkretnym pracom, a dostępnymi środkami profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej nie można obecnie skutecznie ograniczyć zagrożenia, jakie prace te stanowią dla życia lub zdrowia osób je wykonujących.
Nie wszyscy jednak mogą korzystać z tych samych uprawnień. Prawo do emerytur pomostowych mają wyłącznie pracownicy. Nie mogą więc z prawa do wcześniejszego zakończenia aktywności zawodowej korzystać osoby samozatrudnione, nawet jeśli faktycznie taką pracę wykonują.



Firma nie szofer

Właśnie dzięki tym przepisom omijane jest prawo w firmach transportowych, które chętnie zatrudniają kierowców mających własne przedsiębiorstwa.
Zgodnie z ustawą o emeryturach pomostowych zadaniem kierowców autobusów w transporcie publicznym komunikacji miejskiej oraz transporcie drogowym autobusowym międzymiastowym i międzynarodowym jest przewóz osób i ich bagażu, z zapewnieniem bezpieczeństwa przede wszystkim pasażerom i otoczeniu. Ponadto zadaniem kierowców jest utrzymanie tych środków transportu w należytym stanie technicznym oraz obsługa pasażerów w ustalonym zakresie.
Przepisy ustawy o emeryturach pomostowych obejmują kierowców pojazdów samochodowych przeznaczonych do przewozu więcej niż 9 osób łącznie z kierowcą, wykonujących transport drogowy krajowy i międzynarodowy oraz kierowców trolejbusów, motorniczych tramwajów.
W praktyce więc samozatrudniony kierowca pracujący w prywatnej firmie świadczącej na przykład usługi przewozowe dla miasta, tak samo jak ten, który jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę, sam odpowiada za jej sprawny i bezpieczny przebieg, podejmując decyzje, od których zależy zarówno los pasażerów, jak i współużytkowników drogi.
Wykonując pracę o szczególnym charakterze, nie ma jednak prawa do wcześniejszej emerytury. Będzie więc musiał pracować aż do osiągnięcia pełnego wieku emerytalnego, ale już raczej nie jako kierowca. Jeśli bowiem nie przejdzie okresowych badań uprawniających do dalszego wykonywania zawodu, właściciel przedsiębiorstwa przewozowego rozwiąże z nim – jako firmą – umowę.

Nie ma szans na rentę

Samozatrudniony będzie zmuszony do szukania nowej pracy już w innym zawodzie. Co prawda może ubiegać się o rentę z tytułu niezdolności do pracy w ZUS, lecz w praktyce szanse na otrzymanie takiego świadczenia są niewielkie. Lekarze orzecznicy bowiem oceniając stan zdrowia, biorą pod uwagę możliwość pracy także w innym zawodzie.
Aby nie dochodziło do takiej sytuacji, kierowcy autobusów w dużych miastach bardzo często pracują w dwóch firmach. W jednej, gdzie nabywają prawa do emerytury pomostowej, i w drugiej, gdzie pracują jako firma.