Od 1 stycznia 2008 r. refundacja składek na ubezpieczenia społeczne osób niepełnosprawnych zastąpi dotychczasowe finansowanie tych składek przez budżet państwa i Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Z refundacji będą mogły korzystać osoby niepełnosprawne prowadzące działalność gospodarczą, niepełnosprawni rolnicy i rolnicy odprowadzający składki za niepełnosprawnych domowników oraz pracodawcy osób niepełnosprawnych.

Osoba niepełnosprawna prowadząca działalność gospodarczą będzie mogła wnioskować o refundację obowiązkowych składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe. Refundacja nie będzie zależała od stopnia niepełnosprawności, okresu prowadzenia tej działalności czy dotychczasowego okresu podlegania ubezpieczeniu społecznemu.
Refundacja przysługuje bez względu na rzeczywistą kwotę podstawy wymiaru składek. Zostanie jednak wypłacona tylko do wysokości odpowiadającej wysokości składki, której podstawą wymiaru jest kwota stanowiąca 60 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale.
Uprawnienie do refundacji nie przysługuje w części odpowiadającej składkom na ubezpieczenia społeczne finansowanym ze środków publicznych. Dlatego wymaga to od osoby niepełnosprawnej:
  •  ustalenia rzeczywistej kwoty składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe,
  •  określenia kwoty składek sfinansowanych w jakiejkolwiek formie ze środków publicznych (np. Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych czy Funduszu Pracy),
  •  ustalenia kwoty składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe, której podstawą wymiaru jest kwota stanowiąca 60 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale,
  •  porównania rzeczywistej kwoty składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe pomniejszonej o kwotę składek sfinansowaną ze środków publicznych z kwotą, której podstawą wymiaru jest kwota stanowiąca 60 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale.
O refundację niższej z porównywanych kwot należy wystąpić z wnioskiem Wn-U z załączoną informacją INF-U-G za dany okres sprawozdawczy (tj. za miesiąc, w którym osoba niepełnosprawna prowadziła działalność gospodarczą). Wniosek wraz z informacją należy składać do PFRON w terminie do ostatniego dnia miesiąca, w którym upłynął termin płatności składek.
Z uwagi na to, że refundacja przysługuje wyłącznie osobie niepełnosprawnej prowadzącej działalność gospodarczą, wnioskodawca będzie musiał ustalić, jaka część wspomnianej kwoty przypada na okres, w którym spełniał łącznie dwa warunki:
  •  podlegał ubezpieczeniu społecznemu z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej oraz
  •  był niepełnosprawny w rozumieniu ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych.
Wnioskodawca musi zatem ustalić liczbę dni w okresie sprawozdawczym, w których były spełnione wymienione warunki, a następnie pomnożyć kwotę składek przez liczbę dni niepełnosprawności w okresie ubezpieczenia i podzielić ją przez liczbę dni podlegania ubezpieczeniu w okresie sprawozdawczym.
Dla osób niepełnosprawnych prowadzących działalność gospodarczą refundacja może być udzielana jako pomoc de minimis (pomoc de minimis to pomoc uznana przez Komisję WE za dopuszczalną w związku z jej ogólnie nikłą kwotą, która nie powoduje naruszenia konkurencji na rynku). Refundacja może więc zostać udzielona, gdy nie spowoduje to przekroczenia pułapów intensywności pomocy odpowiednio dla pomocy de minimis albo pomocy de minimis dla rybołówstwa (do osoby prowadzącej działalność gospodarczą w sektorze rybołówstwa stosuje się szczególne zasady udzielania pomocy de minimis).
Indywidualny pułap intensywności pomocy de minimis wynosi 200 000 euro dla ogółu przedsiębiorców, a 100 000 euro dla przedsiębiorców działających w sektorze transportu. Pułap ten dla pomocy w rybołówstwie wynosi 30 000 euro. Pułapy wyznaczają maksymalną kwotę pomocy, która może być udzielona przedsiębiorcy w formule de minimis w ciągu trzech lat. Okres ten ustala się biorąc pod uwagę dwa poprzednie lata kalendarzowe i część bieżącego roku przypadającą od stycznia do dnia udzielenia pomocy. Przykładowo w przypadku pomocy udzielonej 17 marca 2008 r. należałoby zsumować pomoc de minimis uzyskaną w 2006 i 2007 roku oraz w okresie od 1 stycznia do 17 marca 2008 r.
Analogicznie należy się odnieść do krajowego grupowego pułapu intensywności pomocy dla przedsiębiorców działających w sektorze rybołówstwa, ustalonego na 21 125 000 euro, wyznaczającego ogólną kwotę pomocy dla wszystkich przedsiębiorców działających w tym sektorze.
Z uwagi na powyższe, występując o refundację, wnioskodawca musi wykazać w informacji INF-U-G kwoty uzyskanej pomocy de minimis w okresie trzech lat oraz przekazać PFRON kopie zaświadczeń potwierdzających charakter pomocy de minimis uzyskanej w tym okresie, które zostały wydane przez organy udzielające pomocy de minimis w dniu jej udzielenia. Wnioskodawca nie będzie musiał załączać zaświadczeń, które zostały wydane wnioskodawcy przez PFRON lub zostały wcześniej przekazane Funduszowi przez wnioskodawcę. Dokumenty te będą uznane za przedstawione.
WARUNKI REFUNDACJI OD 1 STYCZNIA 2008 R.
Skorzystanie z refundacji zależy od:
  •  rejestracji wnioskodawcy w Państwowym Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych,
  •  przynależności wnioskodawcy do podmiotów uprawnionych do refundacji,
  •  przynależności osoby, której składki mają być refundowane, do uprawnionych osób niepełnosprawnych,
  •  terminowego złożenia wniosku Wn-U do PFRON,
  •  dołączenia do wniosku odpowiedniej informacji określającej kwotę składki do zrefundowania (INF-U-G, INF-U-A albo INF-U-P),
  •  terminowego opłacenia składek podlegających refundacji,
  •  braku zaległości wobec PFRON w kwocie przekraczającej ogółem 100 zł,
  •  nieprzekroczenia pułapów intensywności pomocy.
PRZYKŁAD
OBLICZANIE REFUNDACJI SKŁADEK
Kwota składek na ubezpieczenie emerytalne wyniosła 316,62 złotych, a na rentowe - 97,32 zł i nie przekroczyła kwot naliczonych od podstawy wymiaru stanowiącej 60 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale. Osoba niepełnosprawna, która nie otrzymała żadnej innej pomocy publicznej, podlegała przez cały styczeń ubezpieczeniu z tytułu prowadzonej działalności, z czego przez 12 dni była niepełnosprawna. Refundacja składek wyniesie 160,23 zł (tj. (316,62+97,32) x 12/31). Gdyby osoba ta była niepełnosprawna przez cały miesiąc, otrzymałaby 413,94 zł (tj. (316,62+97,32) x 31/31). Taką kwotę orzymałaby także będąc niepełnosprawną przez cały miesiąc i prowadząc działalność przez 10 dni 413,94 zł (tj. (316,62+97,32) x 10/10), ponieważ cały okres ubezpieczenia generujący ustalone składki byłby jednocześnie okresem niepełnosprawności wnioskodawcy (przy założeniu, że kwota ta byłaby naliczona odpowiednio od podstawy wymiaru stanowiącej 60 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale).
Niepełnosprawni rolnicy lub domownicy
PFRON zrefunduje niepełnosprawnemu rolnikowi lub rolnikowi zobowiązanemu do opłacania składek za niepełnosprawnego domownika kwartalne składki na ubezpieczenia społeczne rolników w zakresie ubezpieczenia wypadkowego, chorobowego, macierzyńskiego oraz emerytalno-rentowego. Refundacja przysługuje bez względu na stopień niepełnosprawności rolnika lub domownika oraz na okres niepełnosprawności w czasie podlegania ubezpieczeniu.
W celu uzyskania refundacji należy złożyć wniosek Wn-U z informacją INF-U-A o liczbie niepełnosprawnych rolników i niepełnosprawnych domowników, których składki są objęte refundacją, oraz o kwocie składek nieobjętych finansowaniem ze środków publicznych. Dokumenty te składa się w terminie do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym wnioskodawca terminowo dokonał zapłaty składek za dany kwartał, zgodnie z przepisami o ubezpieczeniu społecznym rolników.
Refundacja składek może być udzielana jako pomoc de minimis albo pomoc de minimis w rolnictwie. Dlatego wnioskodawca informuje o uzyskanej pomocy de minimis (w ciągu ostatnich trzech lat liczonych wspomnianą wyżej metodą 2+1) lub o pomocy de minimis w rolnictwie (w ciągu ostatnich trzech lat liczonych od dnia do dnia, np. w przypadku udzielenia pomocy w marcu 2008 r. należy analizować okres od marca 2005 do marca 2008). Pułapy intensywności pomocy de minimis w rolnictwie wynoszą odpowiednio 3 tys. euro (pułap indywidualny) i 44 895 000 euro. Udzielenie refundacji nie może spowodować ich przekroczenia.
Uprawnienia pracodawców
Pracodawcy prowadzący zakłady pracy chronionej lub zakłady aktywności zawodowej będą mogli uzyskać refundację wszystkich składek na ubezpieczenia społeczne osób niepełnosprawnych z wyjątkiem składki na ubezpieczenie rentowe należnej od pracownika (a więc: składki na ubezpieczenie emerytalne od pracodawcy i pracownika, składki na ubezpieczenie wypadkowe i chorobowe oraz składki na ubezpieczenie rentowe od pracodawcy). Refundacja będzie dotyczyć wszystkich pracowników niepełnosprawnych bez względu na stopień ich niepełnosprawności, tj. pracowników o znacznym, umiarkowanym i lekkim stopniu niepełnosprawności oraz gdy stopień niepełnosprawności w danym okresie nie został określony, a pracownik legitymuje się określonym w art. 1 lub 62 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych orzeczeniem, np. orzeczeniem o zaliczeniu do jednego ze stopni niepełnosprawności (bez wskazania stopnia niepełnosprawności w pełnym okresie objętym orzeczeniem).
Pracodawcy zatrudniającemu co najmniej 25 pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy, osiągającemu wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych ogółem w wysokości co najmniej 6 proc., PFRON zrefunduje składki na ubezpieczenie emerytalne osób zaliczonych do znacznego i umiarkowanego stopnia niepełnosprawności. Refundacja obejmie składki po stronie pracownika i pracodawcy. Ponadto pracodawca spełniający powyższe warunki będzie mógł uzyskać refundację składek na ubezpieczenie wypadkowe osób o lekkim stopniu niepełnosprawności.
Natomiast pracodawca zatrudniający mniej niż 25 osób w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy (bez względu na stan zatrudnienia osób niepełnosprawnych) będzie mógł uzyskać refundację składki (od pracodawcy i pracownika) na ubezpieczenie emerytalne osób o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności.
Refundacja składek na ubezpieczenia społeczne nie przysługuje w części odpowiadającej składkom na ubezpieczenia społeczne finansowanym ze środków publicznych.
W celu uzyskania refundacji należy złożyć wniosek Wn-U wraz z informacjami INF-U-P za każdego pracownika w terminie do końca miesiąca, w którym przypadał termin do opłacenia składek. Okresem sprawozdawczym jest inaczej niż dotychczas okres zatrudnienia pracownika (ułatwi to m.in. rozliczenie roczne refundacji). Analogicznie, jak w przypadku refundacji dla osób prowadzących działalność gospodarczą, także i w tym przypadku wysokość refundacji zależy od tego, na jaką część w okresie objęcia pracownika ubezpieczeniem w związku z zatrudnieniem w danym miesiącu przypada okres niepełnosprawności tego pracownika zatrudnionego u uprawnionego pracodawcy.
Refundacja może być udzielana jako pomoc na zatrudnienie (o której mowa w art. 6 rozporządzenia KE nr 2204/2002). Pułapami intensywności pomocy są koszty płacy i podwyższone koszty zatrudnienia osób niepełnosprawnych. W odróżnieniu od dotychczasowych rozwiązań planuje się, by dane te były wykazywane w składanych co miesiąc informacjach INF-U-P, tak by pracodawca nie otrzymywał miesięcznie kwot wyższych, niż wynika to z ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych i przepisów regulujących kwestie pomocy publicznej na zatrudnienie. Będzie jednak możliwa korekta in plus w razie zwiększenia kwot pułapów intensywności pomocy w kolejnych okresach sprawozdawczych.
REFUNDACJA DLA PRACODAWCÓW
Tak jak finansowanie składek przez PFRON i budżet państwa, refundacja będzie skierowana do trzech grup pracodawców osób niepełnosprawnych, tj. do:
  •  prowadzących zakłady pracy chronionej lub zakłady aktywności zawodowej,
  •  zatrudniających co najmniej 25 pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy, z czego co najmniej 6 proc. osób niepełnosprawnych,
  •  zatrudniających do 25 pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy, bez względu na poziom zatrudnienia osób niepełnosprawnych.
NOWY TRYB UZYSKIWANIA REFUNDACJI Z PFRON
Etapy postępowania są następujące:
1. Złożenie wniosku Wn-U z informacjami (INF-U-G, INF-U-A lub INF-U-P),
2. Wstępna analiza przez PFRON wniosku i informacji pod kątem ewentualnych braków formalnych i rachunkowych. (W razie stwierdzenia braków Fundusz wzywa do ich usunięcia.)
3. Sprawdzenie przez FFRON, czy wnioskodawca nie ma wobec Funduszu zaległości przekraczających ogółem 100 zł.
4. Ustalenie wysokości przysługującej refundacji.
5. Przekazanie wnioskodawcy kwoty refundacji w terminie siedmiu dni od dnia otrzymania kompletnego wniosku wraz z informacją o sposobie ustalenia tej kwoty.
6. Gdy ustalona przez PFRON kwota refundacji składek na ubezpieczenia społeczne jest inna niż kwota refundacji wykazana we wniosku, prezes Zarządu Funduszu wydaje decyzję o wysokości refundacji, na wniosek złożony przez wnioskodawcę, w terminie 14 dni od dnia otrzymania informacji o ustaleniu wysokości przysługującej refundacji.
7. Refundację rozlicza się wraz z dofinansowaniem do wynagrodzeń osób niepełnosprawnych w terminie do 15 lutego następnego roku.
SKUTKI ZALEGŁOŚCI WOBEC PFRON
Jeżeli PFRON ustali, że wnioskodawca posiada zaległości wobec Funduszu przekraczające ogółem kwotę 100 zł, prezes Zarządu Funduszu wyda decyzję o wstrzymaniu refundacji składek na ubezpieczenia społeczne do czasu uregulowania zaległości przez wnioskodawcę. Decyzja będzie podlegała wykonaniu z dniem wydania. W razie nieuregulowania przez wnioskodawcę zaległości wobec Funduszu do 31 stycznia roku następującego po roku, za który wnioskodawcy przysługuje refundacja, zostanie wydana decyzja o odmowie wypłaty refundacji za okres wskazany w decyzji o jej wstrzymaniu.
LUIZA KLIMKIEWICZ
PODSTAWA PRAWNA
Art. 25a ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. nr 123, poz. 776 z późn. zm.).
Terminy składania wniosków o refundację / DGP