Spory zbiorowe są nieodłącznym elementem stosunków pracowniczych. Sposób ich przeprowadzania reguluje ustawa o rozwiązywaniu sporów zbiorowych. Jej przepisy budzą wątpliwości, jednak ich nieprzestrzeganie może rodzić po stronie osób w nim uczestniczących odpowiedzialność.
Ustawa określa spór zbiorowy poprzez wskazanie jego przedmiotu stanowiąc, że spór zbiorowy pracowników z pracodawcą lub pracodawcami może dotyczyć warunków pracy, płac lub świadczeń socjalnych oraz praw i wolności związkowych pracowników lub innych grup, którym przysługuje prawo zrzeszania się w związkach zawodowych.

Sprawy, które mogą stać się przedmiotem sporu

Określenie przedmiotu sporu zbiorowego z jednej strony stanowi katalog zamknięty (inne kwestie nie mogą być przedmiotem takiego sporu), ale z drugiej – zawiera pojęcia nieprecyzyjne. Dlatego zdarza się w praktyce, że związki zawodowe reprezentujące pracowników wchodzą w spór zbiorowy z pracodawcą co do spraw, które nie powinny stanowić przedmiotu takiego sporu.
Przedmiotem sporu zbiorowego mogą być warunki pracy rozumiane jako wszelkie kwestie o charakterze technicznym, organizacyjnym, socjalnym dotyczące miejsca świadczenia pracy przez pracowników.
Najczęściej przedmiotem sporów zbiorowych są warunki płacowe, tj. dotyczące wysokości i struktury wynagrodzeń oraz innych świadczeń związanych z pracą, Jest to szeroki katalog spraw. W orzeczeniu z 18 kwietnia 1994 r. (KAS 1/94, OSNP 1994/12/201) Kolegium Arbitrażu Społecznego przy Sądzie Najwyższym uznało, że spór o określenie podstawy obliczenia szczególnego składnika wynagrodzenia górników, jakim jest dodatkowa nagroda roczna (tzw. 14 pensja) jest sporem zbiorowym pracy.
Przedmiotem sporu mogą być też świadczenia socjalne, a zatem wszelkiego rodzaju zapomogi, pożyczki, dopłaty, ulgi (np. korzystanie z pomieszczeń, lokali, domków letniskowych itp.). Spór zbiorowy może też dotyczyć np. żądania przekazania na rachunek bankowy zakładowego funduszu świadczeń socjalnych odsetek od zaległych kwot, które powinny zostać nań przekazane w wysokości i terminach określonych w art. 5 i 6 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych. Żądanie to nie ma wprawdzie oparcia w przepisach określających obowiązek wypłacania składek, natomiast może być uzasadnione z uwagi na szczególny interes pracowników (załogi) i stać się przedmiotem zobowiązania ustanowionego przez kolegium arbitrażu społecznego (por. orzeczenie Kolegium Arbitrażu Społecznego przy Sądzie Najwyższym z 17 października 1996 r., (KAS 2/1996, OSNP 1997/10/180).
To jest tylko część artykułu, zobacz pełną treść w e-wydaniu Dziennika Gazety Prawnej: Indywidualne roszczenia nie mogą być przedmiotem sporu.
W pełnej wersji artykułu dowiesz się więcej na temat:

- Niedopuszczalności roszczeń indywidualnych
- Informacji o rozpoczęciu sporu
- Czasu trwania sporu zbiorowego