Dopiero po trzech latach opłacania składek do KRUS rolnik ma prawo do założenia firmy. Jeśli zrobi to wcześniej, trafi do ZUS.
Coraz więcej osób prowadzących własne firmy w ZUS kupuje grunty o powierzchni większej niż 1 hektar przeliczeniowy. Takie osoby chcą podlegać ubezpieczeniu społecznemu płacąc niższe składki do systemu rolniczego. Mogą jednak nic na tym nie zyskać. Sprawę ubezpieczenia rolników prowadzących firmę reguluje art. 5a ustawy z 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (t.j. Dz.U. z 2008 r. nr 50, poz. 291 z późn. zm.). Zgodnie z nim w KRUS może być ubezpieczony rolnik prowadzący dodatkowo pozarolniczą działalność gospodarczą, który bezpośrednio przed dniem rozpoczęcia wykonywania takiej działalności przez co najmniej trzy lata był obowiązkowo ubezpieczony w KRUS. Równocześnie taka osoba nie może być pracownikiem, pozostawać w stosunku służbowym oraz mieć prawa do emerytury lub renty. Rolnik, którzy założył firmę, w ciągu 14 dni musi złożyć w KRUS oświadczenie o kontynuowaniu ubezpieczenia rolniczego.
Rolnik ubezpieczony w KRUS, który rozpocznie prowadzenie pozarolniczej działalności przed upływem trzech lat opłacania składek do KRUS, będzie automatycznie podlegać ubezpieczeniu w ZUS. Taka osoba nie ma bowiem uprawnień do podlegania ubezpieczeniu rolników, jeśli prowadzi firmę.
KRUS wyjaśnia też, że przepisy nie dają osobie podlegającej z tytułu prowadzenia działalności ubezpieczeniu społecznemu w ZUS, a posiadającej gospodarstwo rolne, możliwości swobodnego wyboru ubezpieczenia w KRUS. Zgodnie bowiem z art. 7 i 16 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników ubezpieczeniu podlega obowiązkowo rolnik, którego gospodarstwo obejmuje obszar użytków rolnych powyżej 1 ha przeliczeniowego, jeżeli nie podlega innemu ubezpieczeniu. Osoba prowadząca działalność i podlegająca ubezpieczeniu w ZUS nie ma więc możliwości przejścia do ubezpieczenia społecznego rolników. Taka możliwość jest dopiero po zaprzestaniu prowadzenia działalności gospodarczej.