Prowadzę działalność gospodarczą na podstawie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej. Zatrudniam żonę, którą zgłosiłem do ubezpieczeń jako osobę współpracującą, i opłacam za nią składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Od 10 grudnia żona będzie dodatkowo zatrudniona w innej firmie na podstawie umowy zlecenia. Umowa ta będzie obowiązywała do końca roku, a wynagrodzenie ma wynieść 500 zł. Czy z umowy zlecenia żona może przystąpić do obowiązkowych ubezpieczeń rentowych i emerytalnego, a ja mogłbym za ten okres opłacać za nią tylko składkę na ubezpieczenie zdrowotne?

Tak
Pana żona może przystąpić do obowiązkowych ubezpieczeń z umowy zlecenia. Wówczas z tytułu współpracy przy prowadzeniu pozarolniczej działalności obowiązkowa będzie składka zdrowotna.
Żona, która prowadzi z mężem wspólne gospodarstwo domowe i współpracuje przy prowadzeniu działalności gospodarczej podlega ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu jako osoba współpracująca. Jeżeli jest to jej jedyny tytuł do ubezpieczeń, to obowiązkowo podlega ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu, zdrowotnemu, a ubezpieczenie chorobowe jest dla niej dobrowolne. Składki na ubezpieczenia społeczne za osobę współpracującą są opłacane od kwoty nie niższej niż 60 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale, a na ubezpieczenie zdrowotne od 75 proc. przeciętnego wynagrodzenia.
Jeżeli osoba współpracująca zostanie jednocześnie zatrudniona na podstawie umowy zlecenia, to będzie miała dwa tytuły do ubezpieczeń, tj. współpracę przy prowadzeniu działalności oraz wykonywanie umowy zlecenia. W takiej sytuacji bez względu na wysokość wynagrodzenia uzyskiwanego z umowy zlecenia może przystąpić do obowiązkowych ubezpieczeń z tej umowy.
Osoba zatrudniona na podstawie umowy zlecenia obowiązkowo podlega ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i zdrowotnemu. Ubezpieczeniu wypadkowemu podlega gdy pracę wykonuje w siedzibie lub miejscu prowadzenia działalności przez zleceniodawcę. Natomiast ubezpieczenie chorobowe jest dla niej dobrowolne. Składki za osobę zatrudnioną na podstawie umowy zlecenia są naliczane od wypłaconego jej w danym miesiącu wynagrodzenia.
Po przystąpieniu do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych z umowy zlecenia z tytułu współpracy żona będzie podlegała obowiązkowo wyłącznie ubezpieczeniu zdrowotnemu, a ubezpieczenia emerytalne i rentowe z obowiązkowych staną się dobrowolne. Pan jako płatnik składek powinien złożyć formularz ZUS ZWUA i wyrejestrować żonę jako osobę współpracującą ze wszystkich ubezpieczeń, do których była zgłoszona, wpisując w pole data ustania obowiązku ubezpieczeń dzień, od którego żona rozpoczęła wykonywanie umowy zlecenia. Następnie powinien pan złożyć formularz ZUS ZZA i ze współpracy zgłosić żonę do ubezpieczenia zdrowotnego, padając w pole data powstania obowiązku ubezpieczenia również dzień, od którego żona rozpoczęła wykonywanie umowy zlecenia.
Za grudzień składki na ubezpieczenia społeczne powinny być opłacone tylko za okres 1-9.12. Minimalną podstawę wymiaru, tj. 1622,05 zł, należy podzielić przez 31 (liczba dni miesiąca) i pomnożyć przez liczbę dni podlegania ubezpieczeniom, tj. dziewięć. Podstawa za grudzień wynosi więc 470,92 zł.
Jeżeli od stycznia żona nie będzie wykonywała umowy zlecenia, to tytułem do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych będzie ponownie współpraca przy prowadzonej przez pana działalności. W takiej sytuacji powinien pan złożyć formularz ZUS ZWUA i wyrejestrować żonę z ubezpieczenia zdrowotnego, wpisując w pole data ustania obowiązku ubezpieczeń 01.01.2008 r., oraz złożyć formularz ZUS ZUA i z tytułu współpracy zgłosić ją od 1 stycznia 2008 r. do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego, rentowych, wypadkowego, zdrowotnego oraz ewentualnie do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego.
Marcin Lipiński
specjalista od ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego
PODSTAWA PRAWNA
Art. 8 ust. 11, art. 9 ust. 2 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2007 r. nr 11, poz. 74 z późn. zm.).