Czy w okresie wypowiedzenia pracodawca może zwolnić pracownika z obowiązku świadczenia pracy? Jakie wynagrodzenie będzie wówczas przysługiwało pracownikowi?
Kwestia zwolnienia pracownika z obowiązku świadczenia pracy nie jest uregulowana w prawie pracy i budzi wątpliwości. Zasadą jest, że pracownik ma obowiązek świadczenia pracy, a pracodawca obowiązek zatrudnienia pracownika za wynagrodzeniem. Obowiązek zatrudnienia należy rozumieć jako obowiązek umożliwienia pracownikowi faktycznego wykonywania pracy. Obowiązek ten dotyczy także okresu wypowiedzenia. Zwalniając pracownika z obowiązku świadczenia pracy, pracodawca co do zasady narusza swój podstawowy obowiązek zapewnienia pracownikowi pracy i organizowania jej w sposób zapewniający pełne wykorzystanie czasu pracy.
Są jednak sytuacje, w których zwolnienie pracownika od obowiązku świadczenia pracy jest konieczne ze względu na słuszny interes pracodawcy. Taka konieczność może powstać np. w razie wypowiedzenia umowy o pracę pracownikowi sprawującemu kierownicze stanowisko wskutek uzasadnionej utraty do niego zaufania. W każdym wypadku zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy powinno się odbyć z poszanowaniem słusznych interesów pracownika.
Zasadą jest, że wynagrodzenie przysługuje tylko za pracę wykonaną, a za czas niewykonywania pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia tylko wówczas, gdy przepisy prawa pracy tak stanowią (art. 80 k.p.). Zdaniem SN pracownikowi zwolnionemu z obowiązku świadczenia pracy przysługuje wynagrodzenie w wysokości wynikającej z art. 81 par. 1 k.p. (wyrok SN z 16 czerwca 2005 r. I PK 260/04), czyli wynagrodzenie jak za czas przestoju. Zgodnie z art. 81 par. 1 k.p. pracownikowi za czas niewykonywania pracy, jeśli był gotów do jej wykonywania, a doznał przeszkód z przyczyn dotyczących pracodawcy, przysługuje wynagrodzenie wynikające z jego osobistego zaszeregowania, określonego stawką godzinową lub miesięczną, a jeżeli składnik ten nie został wyodrębniony przy określaniu warunków wynagrodzenia – 60 proc. Jeśli pracodawca samowolnie i według własnego uznania zwolni pracownika z obowiązku świadczenia pracy, pracownik może domagać się jednak dopuszczenia do pracy i dochodzić roszczeń majątkowych.