Likwidatora SP ZOZ może wyznaczyć wyłącznie podmiot tworzący, czyli jednostka samorządu terytorialnego. Nie jest to jednak jego prawny obowiązek.
Przy okazji likwidacji SP ZOZ powstaje pytanie, czy trzeba powoływać likwidatora i jakie mają być jego kompetencje. Odpowiedź jest niestety tak samo złożona jak pytanie.

Wątpliwości prawne

Ustawa z 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (Dz.U. z 2007 r. Nr 14, poz. 89 z późn zm.) nie przewiduje funkcji likwidatora SP ZOZ. Jedyną osobną, którą ustawa ta uprawnia do kierowania i czyni odpowiedzialną za zarządzanie SP ZOZ, nie wyłączając okresu likwidacji, jest kierownik. Jednak rozporządzenie ministra zdrowia z 16 lipca 2004 r. w sprawie rejestru zakładów opieki zdrowotnej (Dz.U. nr 169, poz. 1781 z późn zm.) przewiduje, że w dziale I w rubryce 18 księgi rejestrowej wpisuje się likwidatora.
Rozwiązanie to jest jednak związane raczej z regulacjami zawartymi w przepisach szczególnych dotyczących ZOZ utworzonych np. przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych. Taką funkcję przewiduje wprost jego rozporządzenie z 19 marca 2008 r. w sprawie zakładów opieki zdrowotnej utworzonych przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych (Dz.U. nr 58, poz. 355).
W praktyce problematyka dotycząca likwidatora zwykle odnosi się do SP ZOZ, dla których podmiotem tworzącym jest samorząd. W tym przypadku nie ma prawnego obowiązku wyznaczania likwidatora. Zwykle jednak jest on zatrudniany. Rozwiązanie to jest również akceptowane przez organy rejestrowe i sądy. Wydaje się, że co do zasady jest ono racjonalne. Likwidatora wyznaczyć może wyłącznie organ uprawniony do zatrudniania kierownika SP ZOZ. Nie może więc tego dokonać np. rada albo sejmiki jednostki samorządu. Warto również podkreślić, iż kompetencje likwidatora powinny być jasno zdefiniowane w akcie, w którym go ustanowiono.
Jako jego podstawowe zadania można wskazać: egzekwowanie należności, zaspokojenie lub zabezpieczenie wierzycieli, zagospodarowanie mienia według zasad określonych w akcie o likwidacji, rozwiązanie stosunku pracy z pracownikami (nieprzejętymi przez inny ZOZ) i umów cywilnoprawnych, sporządzenie bilansów i sprawozdań finansowych, powiadomienie właściwych organów o likwidacji SP ZOZ oraz złożenie wniosku o jego wykreślenie z właściwych rejestrów.

Wyznaczenie likwidatora

W zasadzie więc likwidator powinien być wyznaczony na okres od dnia zakończenia działalności SP ZOZ do dnia zakończenia czynności likwidacyjnych. Jeżeli jest zatrudniony wcześniej, tj. od dnia otwarcia likwidacji, wówczas jego kompetencje powinny polegać na przygotowaniu SP ZOZ do zakończenia działalności. Nie powinny one bowiem kolidować z obowiązkami kierownika, który w zasadzie powinien funkcjonować do dnia zakończenia działalności SP ZOZ. Rozwiązaniem optymalnym jest, aby była to ta sama osoba.
Warto zasygnalizować, że wyznaczenie likwidatora może być konieczne w przypadku przystąpienia do tzw. planu B przyjętego przez Radę Ministrów uchwała nr 58 /2009 z 27 kwietnia 2009 r.