Stypendia socjalne i za osiągnięcia w nauce są wliczane do dochodu rodziny przy ubieganiu się o świadczenia rodzinne i świadczenia z pomocy społecznej.
Uczniowie otrzymują z gmin pomoc materialną w postaci stypendiów socjalnych i stypendiów motywacyjnych. Do tych pierwszych, które przyznawane są dzieciom z najuboższych rodzin zalicza się stypendium szkolne i zasiłek szkolny.
Mają do nich prawo rodziny spełniające kryterium dochodowe w wysokości 351 zł na osobę w rodzinie. Z kolei stypendia motywacyjne przysługują najzdolniejszym dzieciom za osiągnięcia w nauce lub osiągnięcia sportowe.
Gdy rodzina stara się np. o zasiłek rodzinny, pomoc materialna dla dziecka jest wliczana do dochodu rodziny i może mieć wpływ na przekroczenie kryterium dochodowego i tym samym odmowę przyznania wsparcia. Obowiązek wliczania stypendialnych dochodów do łącznego dochodu rodziny dotyczy zarówno świadczeń rodzinnych, świadczeń z Funduszu Alimentacyjnego oraz pomocy społecznej.
Zdaniem Marka Michalaka, rzecznika praw dziecka, te stypendia nie powinny być wliczane do dochodu rodziny. W tej sprawie zwrócił się do Jolanty Fedak, minister pracy i polityki społecznej. Rzecznik wskazuje m.in. na przykłady rodziców otrzymujących mniejszy zasiłek stały z gminy, spowodowany otrzymywaniem przez dziecko stypendium motywacyjnego. Marek Michalak dodaje, że w ten sposób stypendium zamiast formą nagrody dla uczniów staje się czasami karą w postaci odmowy przyznania zasiłku rodzinnego.
Wyłączenie stypendiów przyznawanych uczniom przy ustalaniu dochodu uprawniającego do świadczeń rodzinnych przewidywał m.in. projekt nowelizacji ustawy z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz.U. nr 139, poz. 992 z późn. zm.).
Jednak, jak wyjaśnił resort pracy, ze względu na kryzys prace nad nim zostały zawieszone. Dlatego przy ubieganiu się o świadczenia na rozpoczynający się w listopadzie nowy okres zasiłkowy szkolne stypendia muszą być uwzględniane przez gminy.