Pracowałem przez prawie 20 lat wykonując prace szkodliwe dla zdrowia. Wielokrotnie były to prace wykonywane w prywatnych zakładach pracy, ale nie tylko. W przyszłym roku ukończę 60 lat. Mam prawie 30 lat okresów składkowych i nieskładkowych. W obecnym zakładzie pracy wykonuję pracę w szczególnych warunkach od pięciu lat. Kto wystawi mi dokumenty na potwierdzenie pracy w szczególnych warunkach?

Dokumentem potwierdzającym wykonywanie pracy w szczególnych warunkach jest świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach albo świadectwo pracy. Obecny pracodawca zamieści informację o wykonywaniu pracy w szczególnych warunkach w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach albo w świadectwie pracy. W przypadku byłych pracodawców, powinien pan w pierwszej kolejności sprawdzić, czy świadectwa pracy przez nich wystawione zawierają informację o wykonywaniu pracy w szczególnych warunkach. Jeżeli takiej informacji nie ma, powinien pan sprawdzić, czy w dalszym ciągu istnieją pracodawcy, którzy wystawili świadectwa pracy. Jeżeli tak, to były pracodawca ma obowiązek wystawić panu świadectwo potwierdzające wykonywanie pracy w szczególnych warunkach ze wskazaniem, pod jaką pozycją działu i którego wykazu stanowiącego załącznik do rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze znajduje się zajmowane przez pana stanowisko.
W przypadku toczącego się postępowania upadłościowego bądź likwidacji zakładu pracy, zaświadczenie o wykonywaniu pracy w szczególnych warunkach może wystawić również likwidator lub syndyk masy upadłości.
Jeżeli pracodawca już nie istnieje, powinien pan ustalić, gdzie znajdują się dokumenty. Informację o zlikwidowanych zakładach pracy można znaleźć na stronie internetowej ZUS (www.zus.pl). W przypadku gdy ustali pan miejsce przechowywania dokumentów zlikwidowanego zakładu pracy, archiwum czy inna jednostka przechowalnicza powinna na pana żądanie wydać kserokopie dokumentów potwierdzających wykonywanie pracy w szczególnych warunkach.
Należy podkreślić, iż pracownik lub były pracownik, który ubiega się o wcześniejszą emeryturę, a który nie może uzyskać od pracodawcy potwierdzenia wykonywania tej pracy, ma możliwość udowodnienia okresów takiej pracy przed sądem pracy. Jednakże może to nastąpić wyłącznie w wyniku postępowania odwoławczego od decyzji ZUS odmawiającej przyznania prawa do wcześniejszej emerytury. Osoba ubiegająca się o wcześniejszą emeryturę musi wykazać, że nie może przedstawić świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach, np. z powodu likwidacji zakładu lub zniszczenia dokumentów dotyczących zatrudnienia w szczególnych warunkach.
MARIUSZ JARASZEK
specjalista od emerytur i rent
PODSTAWA PRAWNA
■ Art. 32 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2004 r. nr 39, poz. 353 z późn. zm.).
■ Par. 1 i 2 rozporządzenia z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. nr 8, poz. 43 z późn. zm.).