Umowa o dofinansowanie pracownikowi kształcenia zawodowego zwykle określa obowiązek zwrotu przez pracownika kosztów szkolenia, jeśli rozwiąże on umowę o pracę przed upływem trzech lat. Czy tego typu umowa przechodzi na nowego pracodawcę w przypadku przejścia zakładu pracy w trybie art. 231 k.p. i czy może on dochodzić z niej praw wobec pracownika.
Odpowiedź zależy od charakteru prawnego tej umowy. Jeżeli zostanie uznana za element stosunku pracy, wówczas wszystkie wynikające z niej prawa i obowiązki automatycznie przejdą na nowego pracodawcę. Jeśli zaś zostanie uznana za umowę cywilnoprawną, zawartą na zasadzie swobody umów, wówczas nowy pracodawca nie będzie mógł żądać od pracownika zwrotu kosztów szkolenia, chyba że zostaną zawarte w tym zakresie odrębne umowy.
Umowa o dofinansowanie może być zakwalifikowana zarówno jako umowa o charakterze pracowniczym, jak i cywilnoprawnym. Jej charakter będzie zależał przede wszystkim od tego, czy została zawarta na podstawie skierowania pracodawcy dokonanego w trybie rozporządzenia w sprawie zasad i warunków podnoszenia kwalifikacji zawodowych i wykształcenia ogólnego dorosłych.
Zgodnie z orzeczeniem Sądu Najwyższego z 20 kwietnia 2006 r. umowa o dofinansowanie dokształcania zawodowego zawarta na podstawie rozporządzenia jest czynnością prawną uzupełniającą treść stosunku pracy, wówczas gdy nałożenie na pracownika obowiązku podnoszenia kwalifikacji zawodowych wynika z jej postanowień (I UK 260/05). Obowiązek podnoszenia kwalifikacji w określonym zakresie może też wynikać bezpośrednio z umowy o pracę.
Dla kwalifikacji umowy jako mającej charakter pracowniczy najistotniejsze są więc dwa warunki. Pierwszy, aby pracodawca skierował pracownika na szkolenie w trybie powołanego rozporządzenia. Drugi zaś, aby z umowy o dofinansowanie lub z umowy o pracę wynikał obowiązek podniesienia przez pracownika tych kwalifikacji, które są objęte szkoleniem. Jeśli nie ma wyraźnie wskazanego takiego obowiązku, wówczas nie można, zdaniem SN, twierdzić, że doszło do uzupełnienia wzajemnych praw i obowiązków stron stosunku pracy zawartych w umowie o pracę o obowiązek pracownika podniesienia kwalifikacji zawodowych. Obowiązek ten nie wynika bowiem wówczas ani z jakiegokolwiek przepisu prawa pracy, ani też z umowy o pracę.
Jeżeli natomiast pracodawca zawarł z pracownikiem umowę o dofinansowanie bez skierowania, wówczas taka umowa nie stanowi elementu stosunku pracy i jest umową cywilnoprawną. Taka umowa nie podlega automatycznemu przejściu w trybie art. 231 k.p.