Zakłady opieki zdrowotnej mieszczące się w budynkach dwukondygnacyjnych lub wyższych muszą do 31 grudnia 2012 r. zapewnić pacjentom windy albo skorzystać z odstępstw przewidzianych w prawie budowlanym.
Do obowiązków podmiotu tworzącego ZOZ w budynku o kilku kondygnacjach należy m.in. wyposażenie go w windę.
Dotychczasowa praktyka organów kontroli ZOZ w tym zakresie była niejednolita. Wymagania, jakim powinny odpowiadać pod względem fachowym i sanitarnym pomieszczenia i urządzenia ZOZ, były określone w rozporządzeniu ministra zdrowia i opieki społecznej z 21 września 1992 r. Zgodnie z nim, jeżeli przychodnia mieści się w budynku o więcej niż jednej kondygnacji, to budynek taki musi być wyposażony w dźwig. Takie sformułowanie tego obowiązku pozwoliło niektórym jednostkom Państwowej Inspekcji Sanitarnej przyjąć, że dźwigiem jest też urządzenie określane jako tzw. schodołaz, czyli gąsienicowy pojazd pozwalający osobom na wózkach inwalidzkich pokonywanie schodów. Opisaną interpretację zaczęto kwestionować, a Naczelny Sąd Administracyjny orzekł, że uznanie schodołazu za dźwig w rozumieniu wspomnianego rozporządzenia MZiOS jest niewłaściwe. Uchybienie to nie stanowi jednak rażącego naruszenia prawa, co nie pozwala na unieważnianie wydanych w tej kwestii postanowień sanepidu (wyrok NSA z 4 kwietnia 2006 r., sygn. akt II OSK 724/05, niepub.).
Rozporządzenie ministra zdrowia i opieki społecznej z 21 września 1992 r. zostało zastąpione rozporządzeniem ministra zdrowia z 22 czerwca 2005 r. o tym samym tytule. Sankcjonowało ono praktykę wykorzystywania schodołazów w budynkach przychodni lekarskich. Zgodnie z par. 48 ust. 3 tego rozporządzenia w budynkach ZOZ posiadających do dwóch kondygnacji dźwig można zastąpić innym urządzeniem technicznym umożliwiającym wjazd niepełnosprawnych, w tym poruszających się na wózkach inwalidzkich na wyższą kondygnację. Rozporządzenie z 22 czerwca 2005 r. określało jednocześnie terminy, w których ZOZ zobowiązane były do dostosowania się do jego postanowień. Aby skorzystać z przepisów przejściowych, musiały jednak przedłożyć organowi rejestrowemu program dostosowawczy. Wspomniane rozporządzenie zostało uchylone już 29 grudnia 2006 r., tj. z datą wejścia w życie obecnie obowiązującego rozporządzenia ministra zdrowia z 10 listopada 2006 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać pod względem fachowym i sanitarnym pomieszczenia i urządzenia zakładu opieki zdrowotnej (Dz.U. nr 213, poz. 1568 z późn. zm.). Nie zawiera ono przepisów dotyczących wyposażania ZOZ w windy. Oznacza to konieczność stosowania w tym zakresie rozporządzenia ministra infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. nr 75, poz. 690 z późn. zm.). Jest ono klasyfikowane jako akt prawny szeroko rozumianego prawa budowlanego. Zgodnie z par. 54 ust. 1 tego rozporządzenia, dwukondygnacyjny i wyższy budynek ZOZ należy wyposażyć w dźwig osobowy (windę).
Opisywany wymóg przepisów prawa budowlanego objęty jest okresem dostosowawczym wynikającym z par. 53 ust. 1 i 2 rozporządzenia ministra zdrowia z 10 listopada 2006 r. Koniec tego terminu przypada na 31 grudnia 2012 r. Należy jednak pamiętać, aby przed tą datą, najpóźniej 30 czerwca 2012 r., złożyć organowi rejestrowemu program dostosowawczy zaopiniowany przez właściwego inspektora sanitarnego lub zaktualizowany program dostosowawczy opracowany na podstawie poprzedniego rozporządzenia MZ z 22 czerwca 2005 r.
W przypadkach kiedy instalacja windy w budynku ZOZ nie jest możliwa, ustawodawca zezwala na odstępstwa od tego obowiązku. Zgodnie z par. 2 ust. 2 wspomnianego rozporządzenia ministra infrastruktury obowiązki w nim sprecyzowane mogą zostać spełnione w alternatywny sposób, stosownie do wskazań ekspertyzy odpowiedniego specjalisty, uzgodnionej z właściwym komendantem wojewódzkim Państwowej Straży Pożarnej lub państwowym wojewódzkim inspektorem sanitarnym.