Zgodnie z przepisami prawa pracy, stosunek pracy pracownika, któremu do osiągnięcia wieku emerytalnego brakuje nie więcej niż cztery lata i któremu okres zatrudnienia umożliwiać będzie uzyskanie prawa do emerytury, podlega szczególnej ochronie. W tym okresie pracodawca nie może dokonać wypowiedzenia umowy o pracę. Czy może natomiast wręczyć pracownikowi wypowiedzenie zmieniające?

Ochrona obejmuje tylko okres przedemerytalny. Oznacza to, że kończy się z datą osiągnięcia wieku emerytalnego. Można więc dokonać wypowiedzenia umowy o pracę, w sytuacji gdy pracownik osiągnął już wiek emerytalny, a pozostaje w zatrudnieniu.
Wiek emerytalny wynosi obecnie 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn, przy czym dla osób urodzonych przed 1 stycznia 1949 r. warunkiem koniecznym do nabycia uprawnień emerytalnych jest uzyskanie 20- bądź 25-letniego stażu emerytalnego. Dla pracowników niektórych grup zawodowych (np. kolejarzy) wiek emerytalny jest niższy i wynosi odpowiednio 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn.
Ochrona pracownika w wieku przedemerytalnym przed wypowiedzeniem umowy o pracę rozciąga się również na wypowiedzenie warunków pracy i płacy. Ustawodawca przewidział jednak od niej pewne wyjątki. Można zatem wypowiedzieć warunki pracy lub płacy pracownikowi w wieku przedemerytalnym, jeżeli pracownik utraci zdolność do wykonywania dotychczasowej pracy, co jednak stwierdzone musi zostać orzeczeniem lekarskim. Możliwe jest to również w sytuacji niezawinionej przez pracownika utraty uprawnień koniecznych do wykonywania pracy. Ponadto, w razie wprowadzania nowych zasad wynagradzania dotyczących bądź to wszystkich pracowników zatrudnionych u danego pracodawcy, bądź też tylko tej grupy, do której pracownik należy, nowe warunki mogą zostać wprowadzone w trybie wypowiedzenia zmieniającego. Kolejnym wyjątkiem jest wprowadzanie do układu zbiorowego pracy nowych postanowień, które są mniej korzystne od dotychczas obowiązujących. Również w takiej sytuacji pracodawca może skorzystać z wypowiedzenia zmieniającego, a przepisy szczególne, ograniczające możliwość wypowiedzenia bądź zmiany treści umowy o pracę nie mają zastosowania. Inny wyjątek zachodzi, gdy wypowiedzenie uzasadniają przyczyny niedotyczące pracowników, czyli np. ekonomiczne, takie jak likwidacja stanowiska pracy itd. W takim wypadku pracodawca również może wypowiedzieć pracownikowi korzystającemu z ochrony przedemerytalnej warunki pracy i płacy, z tym jednak, że jeżeli wiąże się z tym obniżenie wynagrodzenia, to pracownik uprawniony jest do specjalnego dodatku wyrównawczego.
BARTŁOMIEJ RACZKOWSKI
partner, Bartłomiej Raczkowski Kancelaria Prawa Pracy
Bartłomiej Raczkowski, partner, Bartłomiej Raczkowski Kancelaria Prawa Pracy / DGP