Zmiana warunków pracy i płacy co do zasady wymaga dokonania wypowiedzenia zmieniającego. Pracodawca chcący więc np. zmniejszyć wynagrodzenie pracownika lub zwiększyć zakres jego obowiązków musi zaproponować mu nowe warunki, stosując odpowiednio przepisy o wypowiedzeniu umowy o pracę. Czy każda zmiana warunków pracy lub płacy wymaga wypowiedzenia zmieniającego?
Wypowiedzenie zmieniające jest konieczne tylko wtedy, gdy dotyczy istotnych warunków umowy, a ponadto pogarsza sytuację pracownika (wyrok Sądu Najwyższego z 18 maja 1978 r., I PRN 40/78). Przez istotne warunki pracy umowy rozumie się przede wszystkim rodzaj i miejsce pracy oraz wynagrodzenie. Wypowiedzenie warunków wynagrodzenia będzie więc zbędne, jeśli nie nastąpi ich pogorszenie, w szczególności gdy pracownik otrzyma podwyżkę. Będzie natomiast konieczne, jeśli podwyżka wiąże się ze zwiększonym zakresem obowiązków lub odpowiedzialności pracownika.
Wypowiedzenia zmieniającego nie będzie wymagała zmiana nazwy stanowiska. Zdaniem SN (wyrok z 7 września 1999 r., I PKN 265/00) zmiana warunków pracy polegająca wyłącznie na zmianie nazwy stanowiska, przy zachowaniu innych warunków pracy i płacy, mieści się w ramach pracowniczego podporządkowania i nie wymaga wypowiedzenia zmieniającego. Nazwa stanowiska nie należy bowiem do elementów przedmiotowo istotnych warunków pracy. Wypowiedzenie zmieniające będzie jednak wymagane, jeśli strony zgodnie traktują taką zmianę nazwy stanowiska jako element podmiotowo istotny (bo np. nazwa implikuje prestiż stanowiska).
W ramach pracowniczego podporządkowania niewymagającego dokonywania wypowiedzenia zmieniającego mogą się ponadto mieścić: obniżenie kategorii zaszeregowania, jeśli nie powoduje to obniżki wynagrodzenia (uchwała SN z 13 marca 1981 r., V PZP 4/80) a także dokonana przez kierownika jednostki zmiana zakresu czynności jego zastępcy, niebędącego zastępcą do określonych spraw (wyrok SN z 20 maja 1983 r., I PRN 65/83).
Wypowiedzenie dotychczasowych warunków pracy lub płacy nie jest ponadto wymagane w razie czasowego powierzenia pracownikowi na zasadach określonych w art. 42 par. 4 k.p.
W drodze wypowiedzenia zmieniającego nie jest też możliwa zmiana rodzaju umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony na umowę na czas określony czy też wprowadzenie do umowy na czas określony klauzuli o możliwości jej rozwiązania za wypowiedzeniem. Takie zmiany są tylko możliwe w drodze porozumienia stron.
AGNIESZKA LECHMAN-FILIPIAK
radca prawny, kancelaria Linklaters
