Roszczenie o odszkodowanie z tytułu wadliwego rozwiązania umowy o pracę, w razie śmierci pracownika w toku toczącego się postępowania sądowego, przechodzi na określonych członków jego rodziny lub spadkobierców. Jak wygląda sytuacja, gdy pracownik przed śmiercią dochodził wyłącznie roszczenia o przywrócenie do pracy?
Zgodnie z przepisem art. 631 par. 2 k.p. określającym zasady następstwa prawnego w zakresie praw majątkowych ze stosunku pracy po zmarłym pracowniku, tego rodzaju prawa majątkowe przechodzą w pierwszej kolejności na małżonka oraz inne osoby spełniające warunki do uzyskania renty rodzinnej, zgodnie z przepisami o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. W razie braku takich osób prawa majątkowe po zmarłym pracowniku wchodzą do spadku i podlegają dziedziczeniu na ogólnych zasadach (art. 922 i nast. kodeksu cywilnego).
Roszczenie o odszkodowanie z tytułu niezgodnego z prawem rozwiązania stosunku pracy przez pracodawcę wchodzi w zakres praw majątkowych po zmarłym pracowniku (zob. uchwała Sądu Najwyższego z 25 lipca 1985 r., III PZP 27/85; OSN 1986, nr 3, poz. 27).
Zważywszy na fakt, iż świadczenia ze stosunku pracy służą na ogół nie tylko pracownikowi, lecz także zaspokajaniu potrzeb jego najbliższej rodziny, nie mogą być one kwalifikowane jako prawa o charakterze ściśle osobistym, które przysługują wyłącznie pracownikowi. Przeciwnie, kontekst prawny i funkcjonalny pracowniczych roszczeń zgłaszanych w związku z wadliwym prawnie rozwiązaniem stosunku pracy, które zabezpieczają także potrzeby członków rodziny pracownika, prowadzi do wniosku, że roszczenia zmierzające do realizacji takich praw majątkowych przechodzą po śmierci pracownika na ustawowo wskazany krąg najbliższych członków jego rodziny, a w razie braku takich osób na innych spadkobierców (zob. postanowienie SN z 17 stycznia 2006 r., I PK 143/05, OSNP 2006/23–24/359).
W ocenie SN, w razie śmierci pracownika, który wystąpił z roszczeniem o przywrócenie do pracy na podstawie art. 45 par. 1 k.p. bądź art. 56 par. 1 k.p., a następnie zmarł w toku toczącego się postępowania, niemożliwym staje się uwzględnienie zgłoszonego przez niego żądania. Uwzględniając jednak alternatywną naturę prawną pracowniczych roszczeń z tytułu sprzecznego z prawem rozwiązania stosunku pracy przez pracodawcę, w tych okolicznościach sąd pracy może orzec o odszkodowaniu na rzecz następców prawnych lub spadkobierców zmarłego pracownika, o ile zgłoszą oni swój udział w postępowaniu.