Przepis art. 361 par. 1 kodeksu pracy zezwala w przypadku ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy albo zmniejszenia zatrudnienia z przyczyn jego dotyczących na skrócenie okresu trzymiesięcznego wypowiedzenia. Czy przepis ten można stosować do dłuższego okresu wypowiedzenia?
Obowiązujące przepisy kodeksu pracy nie pozwalają na sformułowanie jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie. Zgodnie z art. 361 kodeksu pracy, jeżeli wypowiedzenie pracownikowi umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony następuje z powodu ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy albo z innych przyczyn niedotyczących pracowników, pracodawca może, w celu wcześniejszego rozwiązania umowy o pracę, skrócić okres trzymiesięcznego wypowiedzenia, najwyżej jednak do jednego miesiąca. W takim przypadku pracownikowi przysługuje odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za pozostałą część okresu wypowiedzenia.
Opierając się na dosłownym brzmieniu przytoczonego wyżej artykułu, można stwierdzić, że skróceniu może ulec jedynie okres wypowiedzenia wynoszący dokładnie trzy miesiące. Stanowisko takie przytaczane jest w licznych wypowiedziach komentatorów, jednak zawsze w odniesieniu do krótszych niż trzymiesięczny okresów wypowiedzenia. Nieliczni autorzy przyznają, że skróceniu może ulec także przedłużony ponad trzy miesiące okres wypowiedzenia. Uważam to stanowisko za racjonalne.
Praktyka wydłużania okresów wypowiedzenia ponad limity określone przez kodeks pracy nie została zakwestionowana w orzecznictwie. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z 9 listopada 1994 r. zastrzeżenie w umowie o pracę zawartej na czas nieokreślony nawet dwunastomiesięcznego okresu wypowiedzenia tej umowy przez zakład pracy jest dopuszczalne na podstawie art. 18 par. 2 kodeksu pracy (I PZP 46/94, OSNP 1995/7/87). Biorąc powyższe pod uwagę, wydaje się, że w przypadku ogłoszenia upadłości lub likwidacji zgodnie art. 361 kodeksu pracy skrócenie tak długiego okresu byłoby uzasadnione. Celem art. 361 k.p. jest przecież pomoc pracodawcy w sytuacji ogłoszenia upadłości lub likwidacji oraz zabezpieczenie interesu pracownika. W przypadku skrócenia dłuższego niż trzymiesięczny okres wypowiedzenia, pracownik przez miesiąc pozostaje jeszcze w stosunku pracy, a szkoda majątkowa zrekompensowana jest przez wypłatę kwoty odpowiadającej wynagrodzeniu za pozostałą część okresu wypowiedzenia.