Ostatnio pracodawcy ograniczają koszty związane z płacami i częściej proponują nowym pracownikom zawarcie umowy zlecenia zamiast umów o pracę. Jak w takim przypadku wyglądają uprawnienia do zasiłku macierzyńskiego osób zatrudnionych na podstawie takiej umowy?
Zleceniobiorcom nie przysługuje ochrona trwałości zatrudnienia związana z rodzicielstwem, przewidziana w kodeksie pracy, bowiem ta dotyczy tylko osób zatrudnionych na podstawie stosunku pracy. Nie mają one zatem gwarancji, że ich umowa zlecenia nie zostanie rozwiązana np. w okresie ciąży i w pierwszych miesiącach po urodzeniu dziecka. Nie oznacza to jednak, że zatrudnienie na podstawie umowy zlecenia wyłącza możliwość nabycia prawa do zasiłku macierzyńskiego przez osoby zatrudnione na takiej podstawie.
Podstawowym warunkiem do nabycia prawa do tego zasiłku jest - zgodnie z ustawą z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa - przebywanie w chwili urodzenia dziecka (lub przyjęcia go na wychowanie) w okresie ubezpieczenia chorobowego lub urlopu wychowawczego.
Zleceniobiorcy nie podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu chorobowemu. Jednakże na podstawie ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych zleceniobiorcy, którzy podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalno-rentowym, mogą także dobrowolnie przystąpić do ubezpieczenia chorobowego. Zgodnie z art. 14 powyższej ustawy taki zleceniobiorca powinien wystąpić do ZUS z wnioskiem o objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym. Zasiłek macierzyński w wysokości 100 proc. podstawy jego wymiaru będzie zatem przysługiwał zleceniobiorcom, którzy podlegali w chwili urodzenia lub przyjęcia na wychowanie dziecka dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu. Zasiłek ten będzie przysługiwał przez okres ustalony w KP jako okres urlopu macierzyńskiego, okres dodatkowego urlopu macierzyńskiego, okres urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego lub okres dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego.
W niekorzystnej sytuacji w zakresie uprawnień do zasiłku macierzyńskiego są zleceniobiorcy będący uczniami gimnazjów, szkół ponadgimnazjalnych, szkół ponadpodstawowych lub studentami, do ukończenia 26 roku życia. Tacy zleceniobiorcy nie podlegają bowiem obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalno-rentowym, a zatem nie mogą także przystąpić do ubezpieczenia chorobowego uprawniającego do otrzymania zasiłku macierzyńskiego w razie urodzenia lub przyjęcia na wychowanie dziecka.