Wprowadzenie zasad rynkowych do gospodarki nieruchomościami, przemiany własności, w tym prywatyzacja, a także zniesienie w obrocie nieruchomościami państwowymi i komunalnymi cen urzędowych i zastąpienie ich cenami rynkowymi spowodowało zapotrzebowanie na specjalistów zajmujących się profesjonalną wyceną nieruchomości.
Do tej pory z usług rzeczoznawczy majątkowego korzystały głównie instytucje. Obecnie coraz więcej osób prywatnych również jest zainteresowana ich usługami. Rzetelna wycena wartości nieruchomości powoduje, że sprzedający i kupujący są pewni, iż ustalona cena nieruchomości jest optymalna i rzetelna.

Uprawnienia na wyłączność

Zawód rzeczoznawcy majątkowego jest uregulowany m.in. w ustawie z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami, ustawie z 24 marca 1920 r. o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców, ustawie z 26 marca 1982 r. o scalaniu i wymianie gruntów.
Wyłącznie rzeczoznawca majątkowy ma prawo do ustalenia wartości nieruchomości. Określa ją na podstawie rodzaju i położenia nieruchomości, stanu technicznego, funkcji wyznaczonej dla niej w planie miejscowym, stopnia wyposażenia w urządzenia infrastruktury, stanu jej zagospodarowania itp. w formie operatu szacunkowego.
Z usług takiego specjalisty korzysta się m.in. wtedy, gdy istnieje potrzeba ustalenia ceny kupna-sprzedaży danej nieruchomości, aktualizacji opłat za użytkowanie wieczyste do ustalenia amortyzacji nieruchomości czy wielkości opłat skarbowych (podatek od spadków i darowizn lub od czynności cywilno-prawnych). Z usług rzeczoznawcy trzeba skorzystać także wtedy, gdy zachodzi konieczność obliczenia odszkodowania za wywłaszczenie czy za szkody, a także gdy trzeba ustalić wysokość ubezpieczenia.
Rzeczoznawca majątkowy może sporządzać opracowania i ekspertyzy niestanowiące operatu szacunkowego, jeśli dotyczą one m.in. rynku nieruchomości oraz doradztwa w zakresie tego rynku, efektywności inwestowania w nieruchomości i ich rozwoju, skutków finansowych uchwalania lub zmiany planów miejscowych lub oznaczenia przedmiotu odrębnej własności lokali.
Odbiorcami wyceny są na przykład osoby fizyczne, banki, urzędy, sądy, firmy, przedsiębiorstwa i inne podmioty.

Przede wszystkim niezależność

Zamawiający zleca rzeczoznawcy majątkowemu sporządzenie operatu szacunkowego, opracowania lub analizy. Jednak rzeczoznawca nie jest związany żądaniami zamawiającego lub osób zainteresowanych wynikiem jego prac, szczególnie w sytuacji, gdy pozostawałyby one w sprzeczności z prawem lub standardami zawodowymi.
Ponadto rzeczoznawca nie może wyceniać majątku własnego, a także osób bliskich, nie może także wykonywać innych czynności z zakresu praktyki zawodowej, nie tylko wówczas, gdy wyraźnie zakazują mu tego przepisy, ale także wtedy, gdyby budziło to wątpliwości co do jego obiektywizmu. Dotyczy to również sytuacji, gdy rzeczoznawca pozostaje w stosunku zależności osobistej lub służbowej w odniesieniu do zamawiającego.

Umiejętności rzeczoznawcy

Osoba, która zdecyduje się na wybór tego zawodu, powinna posiadać nie tylko rzetelną wiedzę prawniczą, ekonomiczną i techniczną, ale także z zakresu budownictwa i leśnictwa. Musi ponadto być bardzo dociekliwa, dokładna i systematyczna.
Istotne jest też to, że na rzeczoznawcę jest nałożony ustawowy obowiązek ciągłego dokształcania. Jest to zawód zaufania publicznego, co oznacza, że rzeczoznawcę powinny cechować: rzetelność, dokładność, bezstronność oraz profesjonalizm.
Osoba wybierająca taką drogę zawodową obowiązana jest stale doskonalić swoją wiedzę zawodową i dbać o to, aby w swoich czynnościach zawodowych wykorzystywać najnowsze zdobycze nauki.
Rzeczoznawca majątkowy ponadto musi działać niezależnie od woli stron, w sposób obiektywny. Jednym węzłem łączącym strony jest umowa, która wskazuje przedmiot wyceny (nieruchomości) i cel wyceny. Rzeczoznawca majątkowy ustala, jakie i komu przysługują prawa do nieruchomości, dokonuje analizy rynku. Weryfikuje i sprawdza aktualność i wiarygodność dokumentów otrzymanych od zleceniodawcy.
Umocowanie rzeczoznawcy majątkowego w czynnościach w sektorze gospodarki nieruchomościami wynika przede wszystkim z ustaw, które wskazują na jego obowiązkowy udział w ustalaniu wartości nieruchomości. Czynności rzeczoznawcy majątkowego w sektorze prywatnym mają umocowanie w umowach lub zleceniach.
Rzeczoznawca majątkowy informacje o nieruchomości czerpie z: ksiąg wieczystych, aktu notarialnego, wypisu z ewidencji gruntów i wyrysu mapy zasadniczej, dokumentacji projektowej lub inwentaryzacyjnej i technicznej zabudowy nieruchomości, listy prac modernizacyjnych i remontowych zrealizowanych w ostatnim czasie na nieruchomości oraz innych dokumentów istotnych dla wartości nieruchomości. Ponadto rzeczoznawca jest zobowiązany wykorzystywać udostępnione dane z zachowaniem zasad poufności. W szczególności nie może (z wyjątkami określonymi prawem) przekazywać osobom trzecim informacji uzyskanych w toku wykonywania czynności szacowania nieruchomości.
4751 osób posiada w Polsce licencję rzeczoznawcy majątkowego
KTO MOŻE ZOSTAĆ RZECZOZNAWCĄ
Osoba, która chce zostać rzeczoznawcą majątkowym, musi:
• posiadać wyższe wykształcenie magisterskie (np. prawnicze, ekonomiczne czy geodezyjne),
• mieć ukończone studnia podyplomowe w zakresie wyceny nieruchomości,
• odbyć i zaliczyć praktykę zawodową w zakresie wyceny nieruchomości; podczas praktyki przyszły rzeczoznawca majątkowy powinien posiąść wiedzę praktyczną i umiejętność wykonywania operatów szacunkowych,
• przystąpić do egzaminu, który nada uprawnienia w zakresie szacowania nieruchomości; jest on organizowany przez Państwową Komisję Egzaminacyjną z regionalnymi stowarzyszeniami rzeczoznawców majątkowych, a pozytywny wynik egzaminu oznacza wpis na listę rzeczoznawców majątkowych prowadzoną przez Centralny Rejestr Rzeczoznawców Majątkowych.
OSOBY BEZ UPRAWNIEŃ
Jako rzeczoznawca nie może pracować osoba, która:
• nie posiada pełnej zdolności do czynności prawnych albo
• była karana za:
- przestępstwa przeciwko mieniu, dokumentom,
- przestępstwa gospodarcze,
- fałszerstwo pieniędzy, papierów wartościowych, znaków urzędowych,
- składanie fałszywych zeznań,
- przestępstwa skarbowe.
KOMISJA OCENI OBIEKTYWNOŚĆ RZECZOZNAWCY
Jeśli wystąpią istotne rozbieżności opinii o wartości tej samej nieruchomości sporządzonych przez kilku rzeczoznawców, oceny prawidłowości tych wycen dokonuje organizacja zawodowa rzeczoznawców majątkowych, tj. Komisja Odpowiedzialności Zawodowej Rzeczoznawców Majątkowych zwana KOZA.