Termin jednego miesiąca, w czasie którego pracodawca ma czas na podjęcie decyzji o rozwiązaniu umowy bez wypowiedzenia z winy pracownika, nie zawsze będzie liczony od daty zaistnienia okoliczności uzasadniającej rozwiązanie. W razie podniesienia zarzutu o przekroczeniu tego terminu pracodawca musi być przygotowany na udowodnienie, kiedy powziął wiadomość o istnieniu podstawy rozwiązania umowy.

Rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z winy pracownika nie może nastąpić po upływie jednego miesiąca od uzyskania przez pracodawcę wiadomości o okoliczności uzasadniającej rozwiązanie umowy (art. 52 par. 2 k.p.).
W przypadku ciągłego naruszania obowiązków pracowniczych, termin z art. 52 par. 2 k.p. rozpoczyna bieg od ostatniego ze zdarzeń składających się na to zachowanie (wyrok SN z 19 grudnia 1997 r., I PKN 443/97, OSNAPiUS z 1998/21/631). Podobnie, jeżeli okoliczności uzasadniające rozwiązanie umowy o pracę w trybie art. 52 k.p. wystąpiły w kilku kolejnych dniach, to termin z art. 52 par. 2 k.p. rozpoczyna bieg od dowiedzenia się przez pracodawcę o ostatniej z tych okoliczności (wyrok SN z 11 czerwca 1997 r., I PKN 202/97, OSNAPiUS z 1998/10/297). Pracodawca, który nie zachowa tego terminu, przegra w sądzie i sąd przywróci pracownika do pracy albo przyzna mu odszkodowanie.
Zawiadomienie o przyczynie zwolnienia
Termin do złożenia oświadczenia woli o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia rozpoczyna bieg od zawiadomienia o przyczynie uzasadniającej to rozwiązanie osoby lub organu zarządzającego zakładem w imieniu pracodawcy lub innej wyznaczonej osoby, upoważnionej do dokonywania w imieniu pracodawcy czynności prawnych z zakresu prawa pracy (wyrok SN z 11 kwietnia 2000 r., I PKN 590/99, OSNAPiUS 2001/18/558, wyrok SN z 21 października 1999 r., I PKN 329/99, OSNAPiUS 2001/5/159, wyrok SN z 1 lipca 1999 r., I PKN 135/99, OSPNAPiUS 2000/18/689). Liczy się go od zawiadomienia jedynie tej osoby (organu), która dowiedziała się jako pierwsza o okoliczności uzasadniającej zwolnienie. Jeżeli do rozwiązania umowy o pracę uprawniony jest organ zarządzający jednostką organizacyjną będącą pracodawcą (np. zarząd spółki) i osoba wchodząca w skład tego organu dowiedziała się o zachowaniu pracownika uzasadniającym rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia, to zmiany w składzie osobowym tego organu nie mogą powodować rozpoczęcia na nowo biegu terminu z art. 52 par. 2 k.p. (wyrok SN z 5 lipca 2002 r., I PKN 389/01, OSN 2004/8/135, wyrok SN z 7 grudnia 1999 r., I PKN 431/99, OSNAPiUS z 2001/9/300). Ponadto należy pamiętać, że omawiany termin rozpoczyna bieg w momencie, w którym wiadomość o okoliczności uzasadniającej rozwiązanie umowy o pracę uzyskał organ zarządzający jednostką organizacyjną, działający za pracodawcę na podstawie art. 31 1 k.p., a nie organ korzystający z jego doraźnego upoważnienia do rozwiązania stosunku pracy (wyrok z 7 grudnia 1999 r., I PKN 439/99, OSNAPiUS z 2001/9/301). Jeżeli pracownik wykonuje pracę w niesamodzielnym zakładzie pracy, np. filia, oddział, rejon i pracodawcą jest centrala (czyli umowę o pracę zawiera się i rozwiązuje z osobą lub organem z centrali), miesięczny termin liczy się od momentu, w którym o zachowaniu pracownika dowiaduje się osoba lub organ uprawniony do rozwiązania umowy o pracę, czyli osoba lub organ z centrali (wyrok SN z 17 grudnia 1997 r., I PKN 432/97, OSNAPiUS 1998/21/625).
Uzyskanie informacji przez pracodawcę
Uzyskanie przez pracodawcę wiadomości o okolicznościach uzasadniających rozwiązanie umowy oznacza uzyskanie wiadomości na tyle wiarygodnych, że uzasadnione jest przekonanie pracodawcy o nagannym zachowaniu się pracownika i to w stopniu usprawiedliwiającym niezwłoczne rozwiązanie umowy o pracę (wyrok SN z 21 października 1999 r., I PKN 318/99, OSNAPiUS 2001/5/155, wyrok SN z 15 kwietnia 1999 r., I PKN 12/99, OSNAPiUS 2000/12/467, wyrok SN z 13 maja 1998 r., I PKN 96/98, OSNAPiUS 1999/10/329). Nie mając tych informacji, pracodawca naraża się na to, że zwolnienie z pracy pracownika może okazać się wadliwe.
Pod uwagę należy brać zdarzenie, które wskazano jako przyczynę rozwiązania umowy o pracę, a nie zdarzenia późniejsze (wyrok SN z 17 lutego 1999 r., I PKN 576/98, OSNAPiUS 2000/7/262, wyrok SN z 1 lipca 1999 r., I PKN 135/99, OSNAPiUS 2000/18/689, wyrok SN z 18 kwietnia 2001 r., I PKN 363/00, OSN 2003/3/63).
Postępowanie sprawdzające u pracodawcy
Jeżeli pracodawca sprawdza wiadomości o zachowaniu się pracownika, wówczas termin rozpoczyna bieg od zakończenia, podjętego niezwłocznie i sprawnie przeprowadzonego, wewnętrznego postępowania sprawdzającego uzyskane przez pracodawcę wiadomości o niewłaściwym postępowaniu pracownika (wyrok SN z 26 marca 1998 r., I PKN 5/98, OSNAPiUS 1999/6/201).
Omawianego terminu nie można liczyć od daty dowiedzenia się o wyrządzeniu szkody, jeżeli pracodawca wcześniej mógł sprawdzić informacje o niewłaściwym postępowaniu pracownika kwalifikowanym jako ciężkie naruszenie jego podstawowych obowiązków (wyrok SN z 4 kwietnia 2000 r., I PKN 578/99, OSNAPiUS 2001/18/551). Przesłanką rozwiązania umowy na podstawie art. 52 par. 1 k.p. nie jest bowiem wyrządzenie pracodawcy szkody. Jeżeli wskutek ciężkiego naruszenia przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych pracodawca poniósł szkodę, pracownik ponosi odpowiedzialność materialną niezależnie od rozwiązania z nim umowy o pracę.
Termin z art. 52 par. 2 k.p. kończy się datą rozwiązania stosunku pracy bez wypowiedzenia, czyli datą dojścia oświadczenia woli do adresata w sposób umożliwiający mu realne zapoznanie się z jego treścią - art. 61 k.c. w związku z art. 300 k.p. (uchwała SN z 6 października 1998 r., III ZP 31/98, opublikowana w uzasadnieniu wyroku z 7 grudnia 1999 r., I PKN 439/99, OSNAPiUS 2001/9/301).
PRZYKŁAD
INFORMACJA O ZDARZENIU
16 października pracownik stawił się do pracy pod wpływem alkoholu. Sporządzono protokół stanu nietrzeźwości, pobrana została krew do analizy oraz przeprowadzono dochodzenie służbowe. Wynik badania krwi wraz z materiałem dochodzenia służbowego pracodawca otrzymał 30 października. Wobec tego termin jednego miesiąca liczy się od 30 października, ponieważ pracodawca w tym dniu uzyskał pełną informację co do zaistniałego zdarzenia.
PRZYKŁAD
PRZEKROCZENIE TERMINU
10 lipca spółka rozwiązała z prezesem zarządu umowę o pracę bez wypowiedzenia z powodu działania na szkodę spółki, polegającego na pobieraniu bezprawnie przyznanego sobie wynagrodzenie. Prezes przyznał sobie ostatnią podwyżkę 1 lutego, a ostatnie wyższe wynagrodzenie pobrał w czerwcu. Pracodawca przekroczył termin z art. 52 par. 2 k.p., który biegł od daty powzięcia wiadomości o ostatniej podwyżce, która miała miejsce 1 lutego.
PRZYKŁAD
INFORMACJA O ROZMIARZE SZKODY
10 września 2007 r. pracodawca rozwiązał umowę o pracę bez wypowiedzenia z kierownikiem działu zaopatrzenia i gospodarki z powodu ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych, m.in. złego kierowania zaopatrzeniem. Pracodawca wiedział o tych przyczynach już rok wcześniej, a we wrześniu 2007 r. poinformowano go jedynie o skutkach działania pracownika i rozmiarze szkody. Pracodawca naruszył termin z art. 52 par. 2 k.p.
EWA DRZEWIECKA
PODSTAWA PRAWNA
Art. 31, art. 52 par. 1 i 2, art. 300 ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.).
Art. 61 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 z późn. zm.).