Od decyzji prezesa ZUS w sprawie emerytury lub renty przyznawanej w drodze wyjątku odwołanie do sądu nie przysługuje. Strona niezadowolona może natomiast wystąpić do prezesa ZUS o ponowne rozpatrzenie sprawy.

Prezes ZUS podejmuje decyzję w sprawie emerytury lub renty w drodze wyjątku po ostatecznym rozstrzygnięciu uprawnień do świadczenia w zwykłym trybie. Gdy sprawa przyznania świadczenia w zwykłym trybie nie jest ostatecznie zakończona z powodu toczącego się postępowania sądowego, postanowieniem prezesa ZUS zawieszane jest postępowanie w sprawie świadczenia w drodze wyjątku.
Po ostatecznym rozstrzygnięciu sprawy przez sąd prezes ZUS postanowieniem o podjęciu postępowania podejmuje postępowanie o świadczenie w drodze wyjątku.
Od decyzji przyznającej świadczenie w drodze wyjątku oraz od decyzji odmawiającej przyznania takiego świadczenia odwołanie do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych nie przysługuje. Strona niezadowolona z decyzji może natomiast zwrócić się do prezesa ZUS z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy w terminie 14 dni od daty jej otrzymania.
Na ostateczną decyzję prezesa ZUS stronie przysługuje prawo wniesienia skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, w terminie 30 dni od daty doręczenia decyzji. Sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy, nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną. Sąd ma prawo, a jednocześnie obowiązek, dokonać oceny zgodności z prawem zaskarżonego aktu administracyjnego także wówczas, gdy dany zarzut nie zostanie podniesiony w skardze. Orzeczenie WSA jest wiążące dla prezesa ZUS tylko w konkretnej sprawie.
Od wyroku lub postanowienia kończącego postępowanie w sprawie, wydanego przez WSA, przysługuje skarga kasacyjna do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Sąd rozpoznaje sprawę tylko w granicach skargi kasacyjnej.
Ważne!
W sytuacji gdy postępowanie z jakichkolwiek przyczyn stanie się bezprzedmiotowe, prezes ZUS wydaje decyzję o umorzeniu postępowania. Strona niezadowolona może wystąpić o ponowne rozpatrzenie sprawy w terminie 14 dni od daty doręczenia decyzji
PRZYKŁAD: NAJPIERW WNIOSEK, POTEM SKARGA
Włodzimierz Z. złożył wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy w drodze wyjątku. Jest on całkowicie niezdolny do pracy, ale odmówiono mu przyznania renty w trybie zwykłym, gdyż nie może udowodnić w wymaganym wymiarze okresów składkowych i nieskładkowych. Sytuacja materialna Włodzimierza Z. jest trudna. Włodzimierz Z. wystąpił do prezesa ZUS o rentę wyjątkową. Wypełniając druk ZUS Rp-15, wskazał długotrwałe przerwy w ubezpieczeniu, podając jako ich przyczynę brak pracy. Wobec braku szczególnych okoliczności uniemożliwiających przyznanie świadczenia w trybie zwykłym, prezes ZUS wydał decyzję odmawiającą przyznania renty. Od decyzji tej Włodzimierz Z. może złożyć wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy, zachowując 14-dniowy termin. Jeśli prezes utrzyma w mocy decyzję odmawiającą przyznania prawa do świadczenia w trybie wyjątkowym, to będzie mógł wnieść skargę na decyzję, za pośrednictwem prezesa ZUS, do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w terminie 30 dni od jej doręczenia.
AGATA ROGULSKA
Podstawa prawna
■ Art. 83 ust. 4 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2007 r. nr 11, poz. 74 z późn. zm.).
■ Art. 52, 53, 173 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. nr 153, poz. 1270 z późn. zm.).
■ Art. 127 par. 3 ustawy z 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 98, poz. 1071 z późn. zm.).