Może się zdarzyć, iż pracodawca kwestionuje istnienie stosunku pracy i w konsekwencji nie dopuszcza pracownika do pracy. Pracownik natomiast występuje z pozwem o ustalenie istnienia stosunku pracy. Czy w takiej sytuacji pracodawca będzie zobowiązany do zapłaty wynagrodzenia za czas niewykonywania pracy?
Zgodnie z art. 81 par. 1 k.p., pracownikowi, który był gotów do wykonywania pracy, a doznał przeszkód w jej wykonywaniu z przyczyn dotyczących pracodawcy, przysługuje odpowiednie wynagrodzenie za czas niewykonywania pracy. Przyjmuje się, iż wystąpienie gotowości do pracy uzależnione jest od zaistnienia czterech przesłanek, a mianowicie: zamiaru wykonywania pracy, zewnętrznego przejawu woli świadczenia pracy, faktycznej zdolności jej wykonywania oraz pozostawania w dyspozycji pracodawcy. W orzecznictwie utrwalony został pogląd, że ocena istnienia powyższych przesłanek gotowości do pracy zależy od okoliczności faktycznych konkretnej sprawy.
W zależności od okoliczności różna będzie głównie możliwość uzewnętrznienia zamiaru świadczenia pracy przez pracownika. Dla uzewnętrznienia zamiaru świadczenia pracy i zapewnienia dyspozycyjności wobec pracodawcy nie jest konieczna fizyczna obecność pracownika w zakładzie pracy. Jest to uzasadnione, zwłaszcza gdy pracodawca, kwestionując istnienie stosunku pracy, nie dopuszcza pracownika do wykonywania obowiązków.
Zdaniem Sądu Najwyższego, rozstrzygającego spór powstały na tle spełnienia przesłanki zamiaru wykonywania pracy, dwukrotne pisemne zgłoszenie przez pracownika gotowości podjęcia pracy wraz z prośbą o wskazanie miejsca świadczenia pracy, rozmowa przeprowadzona z prezesem spółki na temat dalszego zatrudnienia i wreszcie wystąpienie z powództwem o ustalenie istnienia stosunku pracy, stanowi dostateczne uzewnętrznienie zamiaru świadczenia pracy (wyrok SN z 13 grudnia 2007 r., I PK 149/07, OSNP z 2009 r. nr 3-4, poz. 35).
Ponadto SN przypomniał, iż przez pozostawanie w dyspozycji pracodawcy należy rozumieć stan, w którym pracownik może niezwłocznie, na wezwanie pracodawcy, podjąć pracę. Pracownik pozostający w dyspozycji pracodawcy oczekuje na możliwość podjęcia pracy na terenie zakładu pracy lub w innym miejscu wskazanym przez pracodawcę, ewentualnie w miejscu wskazanym przez siebie i podanym pracodawcy.
Jeśli chodzi o wynagrodzenie dla pracownika za czas gotowości do pracy, pracodawca, który kwestionuje istnienie stosunku pracy, będzie zobowiązany do jego zapłaty jedynie w przypadku zapadnięcia wyroku ustalającego istnienie stosunku pracy.