Osoba, która wyczerpała okres pobierania świadczeń z ubezpieczenia chorobowego i wciąż jest niezdolna do pracy, może wystąpić o rentę. W tym celu musi złożyć w ZUS wniosek z niezbędną dokumentacją.

Z ubezpieczenia chorobowego w pierwszej kolejności osobom niezdolnym do pracy z powodu choroby wypłacany jest zasiłek chorobowy. Przysługuje on przez okres trwania niezdolności do pracy nie dłużej jednak niż przez 182 dni, a jeżeli niezdolność do pracy spowodowana została gruźlicą - maksymalnie przez 270 dni. Osoba, która po wyczerpaniu zasiłku chorobowego jest nadal niezdolna do pracy, a lekarz orzecznik lub komisja lekarska ZUS stwierdzą, że dalsze jej leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie tej zdolności, może uzyskać świadczenie rehabilitacyjne. Świadczenie to przysługuje przez okres niezbędny do przywrócenia zdolności do pracy, nie dłużej jednak niż przez 12 miesięcy.
Wniosek o rentę
Może się okazać, że po wyczerpaniu okresu pobierania świadczenia rehabilitacyjnego, pomimo wcześniejszych pozytywnych rokowań co do odzyskania zdolności do pracy, stan zdrowia świadczeniobiorcy nie uległ poprawie w takim stopniu, aby mógł on kontynuować lub podjąć pracę zarobkową. W takiej sytuacji nie pozostaje nic innego, jak podjąć starania o uzyskanie renty z tytułu niezdolności do pracy.
W przypadku pozostawania w stosunku pracy, przy ubieganiu się o rentę można skorzystać z pomocy pracodawcy. Ustawa o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych zobowiązuje go bowiem do przygotowania, za zgodą pracownika, wniosku o rentę z tytułu niezdolności do pracy i przedłożenia go organowi rentowemu na 30 dni przed ustaniem prawa do świadczeń z ubezpieczenia chorobowego. Pracodawca jest również zobowiązany do współdziałania z pracownikiem w gromadzeniu dokumentacji niezbędnej do przyznania renty z tytułu niezdolności do pracy. Takie same obowiązki ciążą na innych płatnikach składek, z wyjątkiem zleceniodawców, osób fizycznych zatrudniających pracowników, niewypłacających świadczeń z ubezpieczenia chorobowego oraz płatników składek, którzy opłacają składkę za siebie i za osoby współpracujące.
Osoba, za którą nikt nie jest aktualnie zobowiązany do opłacania składek na ubezpieczenia społeczne lub w odniesieniu do której płatnik składek zwolniony jest z obowiązku pomocy przy ubieganiu się o rentę, musi we własnym zakresie przygotować wniosek o to świadczenie wraz z wymaganą dokumentacją, a następnie złożyć go w placówce ZUS. Jeśli nie jest w stanie zrobić tego osobiście (np. ze względu na stan zdrowia), może uczynić to poprzez pełnomocnika.
Potrzebne dokumenty
Podstawowym dokumentem niezbędnym przy ubieganiu się o rentę z tytułu niezdolności do pracy jest prawidłowo wypełniony wniosek o to świadczenie na formularzu ZUS Rp-1. Druk wniosku można otrzymać w każdej terenowej placówce ZUS. Jest on także dostępny na stronie internetowej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych pod adresem http://www.zus.pl/pliki/formularze/rp 1.pdf
Do wniosku o rentę osoba zainteresowana powinna dołączyć następujące dokumenty:
  •  kwestionariusz przebytych okresów składkowych i nieskładkowych na formularzu ZUS Rp-6 lub na formularzu unijnym E - 207 PL,
  •  dokumenty potwierdzające okresy składkowe i nieskładkowe (np. świadectwa pracy, legitymacje ubezpieczeniowe),
  •  dokumenty potwierdzające wysokość wynagrodzeń (najlepiej zaświadczenia płatnika składek wystawione według wzoru ustalonego przez ZUS na formularzu ZUS Rp-7 lub legitymacje ubezpieczeniowe zawierające odpowiednie wpisy),
  •  dokument stwierdzający datę urodzenia,
  •  zaświadczenie o stanie zdrowia wystawione przez lekarza prowadzącego leczenie, posiadaną dokumentację leczniczą wraz z podaniem nazwy i adresu zakładu opieki zdrowotnej (lub prywatnego gabinetu lekarskiego), w którym osoba ubiegająca się o rentę jest lub była leczona,
  •  wywiad zawodowy wystawiony przez pracodawcę (na formularzu N-10) dostępnym pod adresem http://www.zus. pl/pliki/formularze/n 10.pdf),
  •  dokumenty potwierdzające ewentualne okresy ubezpieczenia za granicą - w państwach, z którymi Polskę łączą umowy międzynarodowe w dziedzinie ubezpieczeń społecznych albo w państwach członkowskich UE/EOG,
  •  kartę wypadku w drodze do pracy lub z pracy (w przypadku zgłoszenia wniosku o rentę z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy).
Gdzie złożyć dokumenty
Zasadą jest, że osoba ubiegająca się o rentę z tytułu niezdolności do pracy lub też jej płatnik składek (jeśli jest do tego zobowiązany) składa wniosek o rentę wraz z niezbędną dokumentacją w jednostce organizacyjnej ZUS właściwej ze względu na jej miejsce zameldowania na pobyt stały. Zasada ta ma zawsze zastosowanie w sytuacji, gdy wnioskodawca mieszka w kraju i ma okresy składkowe i nieskładkowe przebyte wyłącznie w Polsce. Jeśli osoba ubiegająca się o rentę mieszka za granicą w państwie, z którym Polska nie ma zawartej umowy w dziedzinie ubezpieczeń społecznych, powinna złożyć wniosek w oddziale ZUS właściwym ze względu na ostatnie jej miejsce zameldowania na pobyt stały w Polsce.
W przypadku gdy osoba występująca z wnioskiem posiada zarówno okresy ubezpieczenia w Polsce, jak i za granicą w państwie, z którym łączy Polskę umowa międzynarodowa w dziedzinie ubezpieczeń społecznych albo w państwie członkowskim UE, EOG lub Szwajcarii (bez względu na to, czy zamieszkuje w Polsce czy za granicą), właściwą do rozpatrzenia wniosku o rentę jest jednostka organizacyjna ZUS wyznaczona przez prezesa ZUS. Takie rozwiązanie dotyczy też sytuacji, gdy osoba ubiegająca się o rentę zamieszkuje za granicą w jednym ze wspomnianych państw (lub też w innym państwie, z którym Polska ma podpisaną umowę międzynarodową w dziedzinie ubezpieczeń społecznych) i posiada wyłącznie okresy składkowe i nieskładkowe przebyte w Polsce.
PRZYKŁAD
WŁAŚCIWY ODDZIAŁ ZUS
Mężczyzna oprócz okresów składkowych i nieskładkowych przebytych w Polsce, udowodnił 4 lata ubezpieczenia w Holandii. Z kolei jego znajomy, oprócz polskich okresów, ma również 2 lata ubezpieczenia w Czechach. Wytyczne ZUS stanowią, że w pierwszym przypadku właściwy dla rozpatrzenia wniosku o rentę z tytułu niezdolności do pracy jest I Oddział ZUS w Warszawie, a w drugim przypadku - Oddział ZUS w Nowym Sączu.
Stwierdzenie niezdolności do pracy
Stwierdzenie niezdolności do pracy należy do lekarza orzecznika lub komisji lekarskiej ZUS. Lekarz orzecznik wydaje orzeczenie na podstawie dokumentacji dołączonej do wniosku oraz na podstawie bezpośredniego badania stanu zdrowia osoby zainteresowanej. Może jednak wydać orzeczenie bez przeprowadzenia badania, gdy uzna, że dołączona do wniosku dokumentacja medyczna i zawodowa jest wystarczająca do wydania takiego orzeczenia. Jeśli badanie jest konieczne, a stan zdrowia wnioskodawcy jest na tyle poważny, że uniemożliwia mu osobiste stawiennictwo, ZUS wyznacza termin przeprowadzenia badania w miejscu jego pobytu. W razie konieczności, możliwe jest również przeprowadzenie dodatkowego badania przez lekarza konsultanta, psychologa, przeprowadzenie innych dodatkowych badań lub skierowanie wnioskodawcy na obserwację w szpitalu.
Na podstawie orzeczenia lekarza orzecznika lub komisji lekarskiej ZUS wydawana jest decyzja w sprawie renty. ZUS przyznaje świadczenie na okres niezdolności do pracy stwierdzony w orzeczeniu.
MAREK OPOLSKI
PODSTAWA PRAWNA
Ustawa z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2004 r. nr 39, poz. 353 z późn. zm.).
Ustawa z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 31, poz. 267 z późn. zm.).
Rozporządzenie ministra polityki społecznej z 14 grudnia 2004 r. w sprawie orzekania o niezdolności do pracy (Dz.U. nr 273, poz. 2711).
Rozporządzenie Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz.U. nr 10, poz. 49 z późn. zm.).