Nieznajomość prawa szkodzi. Studenci zwykle przekonują się o tym, gdy mają kłopot z zaliczeniem, wpisem na kolejny rok. Wówczas szukają pomocy w ustawach, choć powinni w aktach prawnych uczelni.
Podstawowym aktem prawnym regulującym zagadnienia szkolnictwa wyższego jest ustawa z 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz.U. nr 164, poz. 1365). W niej zawarte są podstawowe zasady funkcjonowania szkół wyższych. Jednak z punktu widzenia studentów najważniejszy jest regulamin studiów. Jest to swego rodzaju konstytucja studenta w uczelni, ponieważ zawiera prawa i obowiązki związane z tokiem studiów.
Każda uczelnia
ma swój regulamin, ale nie może on być sprzeczny z ustawą

Co w regulaminie

W nim określa się, jakie studia na uczelni są prowadzone jako studia I, II stopnia lub jako jednolite studia magisterskie, organizację i tok studiów, a także warunki i tryb uczestniczenia wybitnie uzdolnionych uczniów w zajęciach przewidzianych tokiem studiów na kierunkach zgodnych z uzdolnieniami oraz zasady zaliczania tych zajęć. To w nim uczelnie ustalają, ile trwa rok akademicki, jakie są warunki i tryb odbywania zajęć, tryb skreślenia z listy studentów, stosowane skale ocen, zasady zmiany kierunku lub systemu studiów, sposób składania egzaminów i ich zaliczania, zasady ubiegania się o indywidualny tok studiów, przyznawania urlopów, a także opłaty, np. za powtarzanie roku. Dlatego bardzo ważne jest, aby był jasny, zgodny z ustawą i znany studentom. To z niego bowiem wynika, czy np. kobieta w ciąży może mieć przesunięty termin sesji albo ile można mieć egzaminów warunkowych.
Regulamin studiów uchwala Senat uczelni w terminie co najmniej pięciu miesięcy przed początkiem roku akademickiego. Każda uczelnia zatem rządzi się swoimi prawami. Regulamin jednak nie może zawierać przepisów niezgodnych z ustawą, która określa najważniejsze prawa i obowiązki studenta.

Uprawnienia z ustawy

Zgodnie z ustawą student może studiować na więcej niż jednym kierunku lub inne przedmioty, także w różnych uczelniach. Ma również prawo do indywidualnego planu studiów i programu nauczania na zasadach ustalonych przez radę podstawowej jednostki organizacyjnej lub inny organ wskazany w statucie. Może również przenieść się z innej uczelni, w tym także zagranicznej, za zgodą kierownika podstawowej jednostki organizacyjnej uczelni przyjmującej, wyrażoną w drodze decyzji, jeżeli student wypełnił wszystkie obowiązki wynikające z przepisów obowiązujących w uczelni, którą opuszcza.

Co w statucie

Drugim ważnym dokumentem jest statut uczelni. Określa on jednostki organizacyjne uczelni, liczbę członków Senatu, rad wydziałów, komisji dyscyplinarnych, także zasady ich wyboru, kompetencje Senatu, ogólne zasady panujące na uczelni. Powinien określać także m.in. kryteria oceny oraz tryb jej dokonywania, a także zasady zasięgania opinii studentów w tym względzie. Niestety - jak pokazuje opublikowana przez Fundację Rektorów Polskich analiza statutów - dokonana w 2006 roku przez specjalistę prawa sektora szkolnictwa wyższego Marcina Chałupkę - nie wszystkie one zawierały sposoby wykorzystania oceny wykładowców przez studentów.
Statut uchwala Senat większością co najmniej dwóch trzecich głosów swojego składu, po zasięgnięciu opinii związków zawodowych działających w uczelni.
3+2, CZYLI STUDIA TRZYSTOPNIOWE
Obecnie studia dzielą się na:
• I stopnia (trzyletnie zawodowe licencjackie lub inżynierskie) kończące się uzyskaniem tytułu licencjata albo inżyniera;
• II stopnia (dwuletnie magisterskie) kończące się uzyskaniem tytułu magistra albo tytułu równorzędnego;
• III stopnia (doktoranckie), na które przyjmowani są kandydaci posiadający tytuł magistra albo tytuł równorzędny, umożliwiające uzyskanie stopnia naukowego doktora.
Na określonych kierunkach uczelnie jednak nadal mogą prowadzić jednolite studia magisterskie. Nazwy kierunków studiów prowadzonych jako I i II stopnia lub jako jednolite określa rozporządzenie ministra nauki i szkolnictwa wyższego z 13 czerwca 2006 r. w sprawie nazw kierunków (Dz.U. nr 121, poz. 838). Zgodnie z nim jako jednolite studia magisterskie są prowadzone tylko: aktorstwo, analityka medyczna, farmacja, kierunek lekarski, kierunek lekarsko-dentystyczny, konserwacja i restauracja dzieł sztuki, prawo, prawo kanoniczne, psychologia, realizacja obrazu filmowego, telewizyjnego i fotografia, weterynaria.
Oznacza to, że tylko na 11 kierunkach nie będzie trzeba zdawać egzaminu licencjackiego. 103 kierunki, m.in. architektura, chemia, biologia, filologie, matematyka, informatyka, kierunki inżynierskie, stosunki międzynarodowe będą studiami dwustopniowymi. Każdy, kto został ich studentem od tego roku, najpierw będzie musiał zdobyć tytuł licencjata, a dopiero potem magistra.