Płatnicy składek i osoby ubezpieczone będą mogli występować do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i Narodowego Funduszu Zdrowia o wydanie wiążącej interpretacji przepisów. Ustawa przewidująca takie rozwiązanie trafi wkrótce do Sejmu.
■ Dlaczego w przyjętym przez rząd projekcie ustawy realizującej tzw. pakiet Kluski znalazł się przepis dający możliwość występowania do ZUS i NFZ o wiążące interpretacje?
- Wyszliśmy naprzeciw oczekiwaniom przedsiębiorców. Projekt dopuszcza więc do sprawdzonej już procedury uzyskiwania przez podatników i inne osoby interpretacji w sprawie daniny publicznej, także interpretacje w sprawie składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne oraz świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Przepisy ustaw o ubezpieczeniach społecznych i zdrowotnych są nie mniej skomplikowane niż ustawy podatkowe, czy dotyczące należności celnych, a więc przedsiębiorca powinien mieć też możliwość uzyskania kompetentnej i wiążącej odpowiedzi na swoje pytania.
■ Jak będą wydawane takie interpretacje?
- Zasady ich uzyskania będą takie, jak w przypadku interpretacji podatkowych. Co ważne, skorzystać z nich będą mogli wszyscy ubezpieczeni i płatnicy. Zyskają oni prawo do występowania z zapytaniami o stosowanie, w sprawach indywidualnych, przepisów o ubezpieczeniach społecznych lub zdrowotnych. A więc nie tylko w sprawach dotyczących opłacania składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, ale także w sprawach dotyczących prawa do objęcia tymi ubezpieczeniami oraz ustalenia prawa do świadczeń. Zapytanie składane będzie w formie wniosku, który powinien zawierać opis stanu faktycznego oraz stanowisko ubezpieczonego lub płatnika składek.
■ Kto dokładnie wyda taką interpretację?
- Zobowiązanymi do wydania interpretacji będą prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i prezes Narodowego Funduszu Zdrowia. Mogą oni jednak upoważnić do wydawania interpretacji w swoim imieniu, kierownika jednostki organizacyjnej ZUS lub dyrektora oddziału wojewódzkiego NFZ. Interpretacje wydawane będą w formie decyzji, a nie, jak w przypadku interpretacji podatkowych, postanowienia. To dlatego, że przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych są skoncentrowane na wydawaniu decyzji, a postanowienia pojawiają się w niej tylko wyjątkowo. Podobnie wygląda to w ustawie o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.
■ Ile czasu będą miały ZUS i NFZ na wydanie decyzji?
- Trzy miesiące od otrzymania wniosku, gdyż po tym terminie Zakład lub Fundusz jest związany stanowiskiem ubezpieczonego lub płatnika składek zawartym we wniosku.
■ Co dla ubezpieczonego oznacza uzyskanie interpretacji?
- Zastosowanie się ubezpieczonego lub płatnika do interpretacji nie może mu szkodzić. Ponadto, jeśli ubezpieczony lub płatnik składek zastosują się do interpretacji, ani Zakład ani Fundusz nie będzie mógł nałożyć na niego obowiązków lub ograniczyć jego praw bez zmiany albo uchylenia decyzji zawierającej tę interpretację. Oczywiście, jeśli decyzja określająca obowiązki lub ograniczająca prawo byłaby niezgodna z wydaną interpretacją. Innym skutkiem wydania interpretacji jest zasada, że jest ona wiążąca dla sądów rozpoznających odwołania od decyzji Zakładu lub Funduszu i może zostać zmieniona albo uchylona wyłącznie w drodze wyroku.
■ A jak będzie się można od tych decyzji odwołać?
- W sprawach dotyczących ubezpieczeń społecznych przyjęto rozwiązanie zgodne z istniejącą już procedurą odwołań od decyzji. Skoro rozpatruje je sąd, to również on powinien rozpatrywać odwołanie od decyzji w sprawie interpretacji. Sąd w drodze wyroku zmieni albo uchyli decyzję zawierającą interpretację. Odmienne rozwiązanie przyjęto w ustawie o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Ustawa ta nie przewiduje trybu sądowego do rozpatrywania odwołań, a zatem trzeba było pozostać przy trybie administracyjnym. Organ odwoławczy w drodze decyzji zmieni albo uchyli decyzję interpretacyjną. Wykonanie decyzji zawierającej interpretację podlega wstrzymaniu do dnia upływu terminu do wniesienia skargi do sądu administracyjnego, a jeżeli na decyzję zostanie złożona skarga do sądu administracyjnego - do czasu zakończenia postępowania przed tym sądem.
Rozmawiał BARTOSZ MARCZUK
■ JAN LIC
doktor nauk prawnych, pracownik Katedry Prawa na Akademii Ekonomicznej w Krakowie, specjalizuje się w prawie gospodarczym
