Nie wszystkie sprawy, nawet te, które mają związek z zatrudnieniem pracowniczym, podlegają rozpoznaniu przez sądy pracy. Wymienia je art. 262 par. 2 k.p. Są to sprawy o ustanawianie nowych warunków pracy i płacy, o stosowanie norm pracy oraz spory dotyczące pomieszczeń w hotelach pracowniczych. Co w praktyce oznaczają te wyłączenia?
W przypadku ustanawiania nowych warunków pracy i płacy chodzi o sytuacje, w których strony stosunku pracy prowadzą rokowania dotyczące np. nowych warunków płacowych określonych pomiędzy dolną i górną granicą stawek przewidzianych w przepisach płacowych obowiązujących u danego pracodawcy. Spory te najczęściej przybierają postać tzw. sporów zbiorowych. Zgodnie z ustawą z 23 maja 1991 r. o rozwiązywaniu sporów zbiorowych spór taki może dotyczyć warunków pracy, płac lub świadczeń socjalnych oraz praw i wolności związkowych pracowników lub innych grup, którym przysługuje prawo zrzeszania się w związkach zawodowych. Spory zbiorowe rozstrzygane są w drodze rokowań, mediacji, arbitrażu i strajku.
Sądy pracy nie rozpoznają także spraw dotyczących stosowania norm pracy. Zgodnie z art. 83 k.p., jeżeli jest to uzasadnione rodzajem pracy, pracodawca może ustalać normy pracy stanowiące miernik nakładu pracy, jej wydajności i jakości. Istota sporu z zakresu stosowania norm pracy polega na kwestionowaniu samej merytorycznej zasadności ustanowienia tych norm pracy. Nie jest natomiast sporem dotyczącym stosowania norm pracy domaganie się przez pracownika opłacanego akordowo należnego mu wynagrodzenia, obliczonego według niespornych między stronami norm pracy. Taki spór ma charakter zwykłego roszczenia o wynagrodzenie za pracę, którego można dochodzić przed sądem pracy (por. postanowienie SN z 6 marca 1975 r., I PZ 4/75, OSNC 1975/6/106). Wniesienie do sądu pracy pozwu o ustanawianie nowych warunków pracy i płacy lub o stosowanie norm pracy spowoduje odrzucenie pozwu ze względu na niedopuszczalność drogi sądowej w tych sprawach.
Jeśli chodzi o sprawy dotyczące pomieszczeń w hotelach pracowniczych, to nie ma tutaj niedopuszczalności drogi sądowej, a sprawy te rozpoznawane są przez wydziały cywilne sądów. Jeśli zatem pozew w takiej sprawie wniesiony zostanie do sądu pracy, to podlegał będzie przekazaniu do wydziału cywilnego. Jak wskazał SN w uchwale z 14 marca 1989 r. (III PZP 45/88, OSNAP 1989/11/167), przekazanie sprawy między wydziałem cywilnym a sądem pracy i odwrotnie następuje na podstawie zarządzenia przewodniczącego (sędziego) lub postanowienia sądu niepodlegających zaskarżeniu w drodze zażalenia strony.
Andrzej Marek
sędzia Sądu Okręgowego w Legnicy
