Działacze związkowi są chronieni przed zwolnieniem nawet wtedy, gdy pracodawca nie wie o tym, że pełnią oni w organizacji związkowej funkcje objęte ochroną.

Trzech pracowników spółki elektronicznej zażądało przywrócenia do pracy i odszkodowania twierdząc, że zostali zwolnieni pomimo przysługującej im - jako działaczom związkowym - szczególnej ochrony.
Sąd I instancji ustalił, że 31 marca 2005 r. zarząd firmy, w której pracowali powodowie podjął decyzję o zmianach organizacyjnych w spółce. W ramach reorganizacji postanowiono zlikwidować stanowiska powodów - kierownika zmiany i brygadzistów. O planowanych zwolnieniach powodowie nie wiedzieli. Wtedy jeszcze w spółce nie działała organizacja związkowa. Od paru miesięcy podejmowano jednak działania, aby utworzyć związek zawodowy. Aktywny udział w tworzeniu związku brali właśnie powodowie.
22 kwietnia 2005 r. podjęta została uchwała w sprawie założenia w spółce organizacji zakładowej NSZZ Solidarność i powierzenia funkcji w tymczasowej komisji zakładowej powodom. Już 25 kwietnia związek zarejestrowano, a 26 kwietnia, o godz. 16.00, pracodawca otrzymał faks z Zarządu Regionu NSZZ Solidarność z poświadczeniem rejestracji. Parę godzin wcześniej - tego samego dnia - strona pozwana zwolniła powodów. Jako przyczynę wypowiedzeń pracodawca wskazał zmiany organizacyjne - likwidację stanowiska pracy.
Sąd I instancji uznał, że firma nie mogła zwolnić powodów, gdyż byli pracownikami szczególnie chronionymi. Pozwany pracodawca w apelacji argumentował, że działania powodów stanowiły nadużycie prawa, a także, iż zwalniając powodów nie wiedział o tym, że przysługuje im szczególna ochrona.
Sądu II instancji te zarzuty nie przekonały. Stwierdził, że nie można twierdzić, iż nadużyciem prawa są działania powodów, którzy, nie wiedząc o planowanej redukcji zatrudnienia, kilka miesięcy przed tą decyzją, rozpoczęli działania mające na celu utworzenie związku. Pracodawca zaskarżył ten wyrok skargą kasacyjną, w której zarzucał, że doszło do nadużycia wolności związkowej.
Sąd Najwyższy oddalił skargę kasacyjną. W uzasadnieniu wskazał, że zgodnie z ustawą z 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (Dz.U. z 2001 r. nr 79, poz. 854 ze zm.) członkowie komitetu założycielskiego zakładowej organizacji związkowej podlegają ochronie przewidzianej dla działaczy związkowych. Sąd stwierdził, że nie jest trafny - stawiany przez pozwaną spółkę - zarzut naruszenia prawa. Powodowie już na kilka miesięcy przed zwolnieniem działali na rzecz utworzenia związku.
Ponadto nie musieli oni informować pracodawcy o tym, że są członkami komitetu założycielskiego, poinformowanie pracodawcy o pracownikach korzystających z ochrony nie ma bowiem charakteru konstytutywnego, a jedynie deklaratoryjny - co oznacza, że ochrona przed zwolnieniem przysługuje od dnia utworzenia komitetu założycielskiego, a nie od dnia poinformowania pracodawcy o pracownikach korzystających z ochrony (odmienny pogląd znajduje się w wyroku z 23 lutego 2005 r., III PK 77/04).
Sygn. akt II PK 196/06
MARIA SANKOWSKA