Pracodawca ma prawo do dyscyplinowania pracowników poprzez nakładanie na nich kar porządkowych. W praktyce uprawnienie to jest rzadko wykorzystywane, ale warunki rynku pracy z utrzymującym się na nim wysokim zapotrzebowaniem na pracę mogą skłaniać do stosowania tego rodzaju środków w miejsce np. wypowiedzeń umów o pracę. Za jakie przewinienie pracodawca może nałożyć na pracownika karę porządkową?
Katalog kar porządkowych jest zamknięty i obejmuje upomnienie, naganę oraz karę pieniężną. Pracodawca nie ma prawa stosować innych kar porządkowych. Kar nieznanych ustawie nie mogą też wprowadzać akty wewnątrzzakładowe.
Warunkiem nałożenia kary jest popełnienie przez pracownika przewinienia. Może ono polegać w szczególności na nieprzestrzeganiu porządku pracy, niewykonaniu polecenia przełożonego dotyczącego pracy (w tych przypadkach wyłączone jest jednak stosowanie kary pieniężnej), nieprzestrzeganiu zakładowego czasu pracy, przepisów bhp czy też stawieniu się do pracy po spożyciu alkoholu.
Pracodawca nie może nałożyć dwóch kar za to samo przewinienie. Warto jednak wskazać, że kara upomnienia albo nagany może być połączona z obniżeniem premii, jeżeli przepisy uzależniają jej przyznanie lub wysokość od nienagannej pracy.
Kara może być zastosowana tylko po uprzednim wysłuchaniu pracownika. Od pracownika zależy natomiast, czy zechce złożyć ustne wyjaśnienia. Pracownik może bowiem ograniczyć się do złożenia stosownych wyjaśnień na piśmie lub w innej formie (np. telefon, e-mail) albo też w ogóle ich nie składać.
O zastosowaniu kary pracownik musi być poinformowany na piśmie. Musi ono wskazywać rodzaj i datę naruszenia obowiązków oraz zawierać informację o prawie i terminie wniesienia sprzeciwu. Kodeks pracy nie przewiduje, aby informację o ukaraniu pracownika podawać do wiadomości innych pracowników zakładu. Odpis zawiadomienia o ukaraniu składa się natomiast do akt osobowych pracownika.
Zastosowanie kary jest ograniczone określonymi terminami. Pracodawca może ją nałożyć tylko do upływu dwóch tygodni od powzięcia wiadomości o popełnieniu przewinienia. Jeżeli jednak pracownik jest nieobecny w pracy, bieg tego terminu nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu do dnia stawienia się pracownika w pracy. Kara porządkowa nie może być nigdy nałożona na pracownika po upływie trzech miesięcy od dopuszczenia się przez pracownika naruszenia obowiązku pracowniczego.
BARTŁOMIEJ RACZKOWSKI
partner, Bartłomiej Raczkowski Kancelaria Prawa Pracy
