Obliczając ekwiwalent za urlop wypoczynkowy dla pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy oraz pracowników niepełnosprawnych należy mieć na uwadze konieczność modyfikacji ogólnych zasad ustalania jego wysokości. Modyfikacje te dotyczą wymiaru czasu pracy i dobowej normy czasu pracy pracowników.

Przy bezpośrednim zastosowaniu ogólnych zasad ustalania wysokości ekwiwalentu za urlop, bez wzięcia pod uwagę wymiaru etatu i dobowej normy czasu pracy, pracownik niepełnoetatowy i niepełnosprawny może otrzymać ekwiwalent w zaniżonej wysokości.
Ogólna metoda obliczania ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop oparta jest na stosowaniu współczynnika odpowiadającego przeciętnej liczbie dni roboczych w miesiącu, przy założeniu, że praca wykonywana jest w pełnym wymiarze czasu, a więc po osiem godzin dziennie. Także zasada dzielenia ekwiwalentu za jeden dzień urlopu przez osiem koresponduje z regulacją przyjętą w kodeksie pracy, z której wynika, iż dzień urlopu odpowiada ośmiu godzinom pracy.
Ekwiwalent dla niepełnoetatowca
Przy obliczaniu ekwiwalentu za urlop osób zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy współczynnik ekwiwalentowy ulega proporcjonalnemu pomniejszeniu w stosunku do etatu (stanowisko departamentu prawa pracy Ministerstwa Gospodarki i Pracy z maja 2004 r., sygn. PP III/79 - 338/JR/04).
Oznacza to, że dla pracownika zatrudnionego na 1/2 etatu przy obliczaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy powinno się zastosować współczynnik wynoszący 1/2 współczynnika przyjętego dla pełnego wymiaru czasu pracy.
Natomiast bez względu na to, czy pracownik zatrudniony na część etatu pracuje - zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy - po 4, 5 czy 6 godzin na dobę, kwotę ekwiwalentu za 1 dzień urlopu należy dzielić przez osiem.
Ekwiwalent dla osoby niepełnosprawnej
Czas pracy osób niepełnosprawnych zaliczonych do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności nie może przekraczać siedmiu godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo.
Biorąc pod uwagę fakt, że dobowa norma czasu pracy zatrudnionych niepełnosprawnych nie może przekraczać siedmiu godzin, ich wymiar urlopu ustala się w ten sposób, że dzień urlopu odpowiada siedmiu godzinom pracy. A zatem przy obliczaniu przysługującego im ekwiwalentu jeden dzień urlopu przeliczamy również odpowiednio na siedem godzin.
5 KROKÓW
JAK OBLICZYĆ EKWIWALENT ZA URLOP
1. Ustalenie podstawy ekwiwalentu
składniki wynagrodzenia określone w stawce miesięcznej w stałej wysokości uwzględniamy w wysokości należnej w miesiącu nabycia prawa do ekwiwalentu, zmienne składniki za okresy jednomiesięczne przyjmujemy w średniej wysokości z trzech ostatnich miesięcy, a przysługujące za okresy dłuższe niż 1 miesiąc, w średniej wysokości z ostatnich 12 miesięcy
2. Określenie współczynnika urlopowego
od liczby dni w danym roku kalendarzowym odejmujemy łączną liczbę przypadających w danym roku niedziel i świąt oraz dni wolnych od pracy wynikających z rozkładu czasu pracy w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy, a otrzymany wynik dzielimy przez 12
3. Obliczenie ekwiwalentu za 1 dzień urlopu
podstawę ekwiwalentową dzielimy przez wcześniej ustalony współczynnik
4. Obliczenie ekwiwalentu za 1 godzinę urlopu
otrzymaną stawkę dzienną dzielimy przez liczbę osiem, która wyraża dzienną normę czasu pracy
5. Wyliczenie wysokości należnego ekwiwalentu za urlop
otrzymaną stawkę godzinową mnożymy przez liczbę godzin niewykorzystanego urlopu
PRZYKŁAD
PRACOWNIK O ZNACZNYM STOPNIU NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI
30 września 2007 r. z pracownikiem niepełnosprawnym o znacznym stopniu niepełnosprawności rozwiązano umowę o pracę. Na dzień rozwiązania umowy pozostały mu cztery dni (28 godzin) niewykorzystanego urlopu wypoczynkowego. Jak obliczyć ekwiwalent za ten urlop, jeśli pracownik zatrudniony był na pełen etat, a jego pensja składała się ze stałej płacy zasadniczej w kwocie 1950 zł?
Ponieważ wynagrodzenie zasadnicze określone jest w stałej wysokości, uwzględnia się je w wysokości należnej w miesiącu, w którym pracownik nabył prawo do ekwiwalentu, tj. 1950,00 zł. Jest to podstawa ekwiwalentu za urlop.
Obliczamy ekwiwalent za 1 dzień urlopu. W tym celu podstawę ekwiwalentu dzielimy przez współczynnik (21 w 2007 roku):
1950 zł : 21 = 92,86 zł.
Obliczamy ekwiwalent za 1 godzinę urlopu. Ekwiwalent za 1 dzień urlopu dzielimy przez 7 godzin:
92,86 zł : 7 godzin = 13,27 zł/godz.
Ekwiwalent za 1 godzinę urlopu mnożymy przez liczbę godzin niewykorzystanego urlopu:
13,27 zł/godz x 28 godzin = 371,56 zł.
Pracownikowi należy wypłacić ekwiwalent za urlop w kwocie 371,56 zł.
PRZYKŁAD
WYSOKOŚĆ EKWIWALENTU DLA ZATRUDNIONEGO NA 3/4 ETATU
Z pracownikiem rozwiązano umowę o pracę 30 września 2007 r. Przysługuje mu ekwiwalent za urlop wypoczynkowy w wymiarze pięciu dni (40 godzin). Jak obliczyć wysokość ekwiwalentu, jeśli pracownik zatrudniony był na 3/4 etatu (pracę świadczył przez pięć dni w tygodniu po sześć godzin), a jego pensja składała się ze stałej płacy zasadniczej w kwocie 1500 zł oraz zmiennych premii miesięcznych?
Pracownik otrzymał następujące premie:
  •  w sierpniu 2007 r. - 640 zł (176 godzin),
  •  w lipcu 2007 r. - 550 zł (176 godzin),
  •  w czerwcu 2007 r. - 610 zł (160 godzin).
Ponieważ wynagrodzenie zasadnicze określone jest w stałej wysokości, uwzględnia się je w wysokości należnej w miesiącu, w którym pracownik nabył prawo do ekwiwalentu, tj. 1500 zł.
Do podstawy wymiaru ekwiwalentu za urlop ze zmiennych składników przyjmujemy natomiast przeciętną wysokość premii miesięcznych wypłaconych pracownikowi w okresie od czerwca do sierpnia 2007 r.:
640 zł + 550 zł + 610 zł = 1800 zł,
1800 zł : 3 miesiące = 600 zł.
Następnie ustalamy łączne miesięczne wynagrodzenie pracownika. W tym celu sumujemy wynagrodzenie ze stałych i zmiennych składników:
1500 zł + 600 zł = 2100 zł.
Otrzymana kwota to podstawa ekwiwalentu za urlop.
Po ustaleniu jej wysokości możemy przystąpić do obliczania ekwiwalentu za jeden dzień urlopu. W tym celu podstawę ekwiwalentu dzielimy przez współczynnik do ekwiwalentu.
Współczynnik dla pracownika zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu pracy w 2007 roku wynosi 21.
Ponieważ pracownik zatrudniony był na 3/4 etatu, wysokość współczynnika wyniesie:
21 x 3/4 = 15,75
Obliczamy ekwiwalent za jeden dzień urlopu. Podstawę ekwiwalentu dzielimy przez ustalony współczynnik:
2100 zł : 15,75 = 133,33 zł.
Obliczamy ekwiwalent za 1 godzinę urlopu. Ekwiwalent za 1 dzień urlopu dzielimy przez 8 godzin:
133,33 zł : 8 godzin = 16,67 zł/godz.
Ostatnim etapem jest wyliczenie ekwiwalentu za wszystkie godziny niewykorzystanego w naturze urlopu wypoczynkowego przysługującego na dzień rozwiązania umowy o pracę. Otrzymamy go, mnożąc ekwiwalent za 1 godzinę urlopu przez liczbę godzin niewykorzystanego urlopu:
16,67 zł/godz x 40 godzin = 666,80 zł.
Pracownikowi należy wypłacić ekwiwalent za urlop w kwocie 666,80 zł.
DOROTA TWARDO
specjalista ds. kadr i płac Audyt Doradztwo Finanse Lidmar
PODSTAWA PRAWNA
Rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz.U. nr 2, poz. 14 z późn. zm.).
Ustawa z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. nr 123, poz. 776 z późn. zm.).