Wnosząc do sądu pozew, w którym wartość przedmiotu sporu przewyższa 50 tys. zł, pracownik i pracodawca muszą uiścić opłatę stosunkową. Jeśli kwota dochodzonego roszczenia jest niższa, płacą tylko opłatę podstawową w kwocie 30 zł i to dopiero skarżąc wydane orzeczenie.

W sprawach zakresu prawa pracy pobiera się opłatę podstawową w kwocie 30 zł wyłącznie od apelacji, zażalenia, skargi kasacyjnej i skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia. Gdy wartość przedmiotu sporu przewyższa kwotę 50 tys. zł, od wszystkich pism podlegających opłacie pobiera się opłatę stosunkową.
Opłata sądowa
Opłatę stosunkową należy uiścić przy wniesieniu do sądu pisma podlegającego opłacie, czyli np. wnosząc pozew, pozew wzajemny, apelację, zażalenie, interwencję główną i uboczną. Opłata wynosi 5 proc. wartości przedmiotu sporu, jednak nie mniej niż 30 zł i nie więcej niż 100 tys. zł. Jeśli wartości przedmiotu sporu nie da się ustalić w chwili wszczęcia postępowania, sąd wyznaczy opłatę tymczasową. Opłatę tymczasową określa się w granicach od 30 złotych do 1 tys. zł. A dopiero w orzeczeniu kończącym postępowanie w I instancji sąd wskaże wysokość opłaty ostatecznej, która jest bądź opłatą stosunkową, obliczoną od wartości przedmiotu sporu ustalonej w toku postępowania, bądź opłatą określoną przez sąd, jeżeli wartości tej nie udało się ustalić.
Decydując się na dochodzenie swoich roszczeń w sądzie pracy trzeba pamiętać, że strona ma obowiązek ponieść koszty wydatków powstałych w toku procesu. Ostateczne ich rozliczenie nastąpi po zakończeniu postępowania, a zapłaci ta strona, która sprawę przegra. Wydatki obejmują w szczególności zwrot kosztów podróży, noclegu oraz utraconych zarobków świadków, wynagrodzenie i zwrot kosztów poniesionych przez biegłych, tłumaczy oraz kuratorów, koszty przeprowadzania innych dowodów, koszty ogłoszeń. Najczęściej strony zgłaszają wnioski o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków. Świadkowi przysługuje zwrot kosztów podróży - z miejsca zamieszkania do miejsca wykonywania czynności sądowej - według zasad obowiązujących przy obliczaniu należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju.
Z pełnomocnikiem
Pracodawcy występujący przed sądem pracy najczęściej korzystają z pomocy radcy prawnego lub adwokata. Pracownicy również coraz częściej wspierają się fachowym zastępstwem. Takie rozwiązanie gwarantuje stronie prawidłowe posługiwanie się przepisami prawa, daje większą pewność czuwania nad interesem strony, ale również pozwala na ograniczenie konieczności osobistego stawiennictwa na rozprawie. Pracownik będzie wtedy zobowiązany do stawienia się przed sądem tylko na wezwanie i tylko celem przesłuchania.
Wysokość opłat za czynności adwokackie zależy od rodzaju i stopnia zawiłości sprawy oraz wymaganego nakładu pracy adwokata. Pracownik i jego pełnomocnik mogą w umowie ustalić, ile wyniesie wynagrodzenie za prowadzenie sprawy. W przypadku wygrania sprawy taka umowa jest podstawą do zasądzenia przez sąd zwrotu kosztów zastępstwa procesowego od strony przeciwnej. Jeśli wynagrodzenie nie zostało określone w umowie, sąd w orzeczeniu kończącym postępowanie orzeknie o tych kosztach w oparciu o rozporządzenie ministra sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu lub na podstawie rozporządzenia dotyczącego opłat za czynności radców prawnych.
Stawka minimalna
Zgodnie z rozporządzeniem opłata za czynności adwokackie nie może być wyższa niż sześciokrotna stawka minimalna ani przekraczać wartości przedmiotu sprawy.
Stawka minimalna obliczana jest od wartości przedmiotu sprawy:
  •  do 500 zł - 60 zł,
  •  powyżej 500 zł do 1500 zł - 180 zł,
  •  powyżej 1500 zł do 5000 zł - 600 zł,
  •  powyżej 5000 zł do 10 000 zł - 1200 zł,
  •  powyżej 10 000 zł do 50 000 zł - 2400 zł,
  •  powyżej 50 000 zł do 200 000 zł - 3600 zł,
  •  powyżej 200 000 zł - 7200 zł.
Stawki minimalne wynoszą w sprawach z zakresu prawa pracy o:
  •  nawiązanie umowy o pracę, uznanie wypowiedzenia umowy o pracę za bezskuteczne, przywrócenie do pracy lub ustalenie sposobu ustania stosunku pracy - 60 zł,
  •  wynagrodzenie za pracę lub odszkodowanie inne niż wypadek przy pracy - 75 proc. stawki obliczonej od wartości wynagrodzenia lub odszkodowania będącego przedmiotem sprawy,
  •  inne roszczenia niemajątkowe - 60 zł,
  •  ustalenie wypadku przy pracy, jeżeli nie jest połączone z dochodzeniem odszkodowania lub renty - 120 zł oraz
  •  odszkodowawcze należne z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej - 50 proc. stawki obliczonej od wartości odszkodowania będącego przedmiotem sprawy.
PRZYKŁAD
OPŁATA PRZY PIŚMIE
Pracownik wnosi do sądu pracy pozew o zapłatę należności z tytułu delegacji zagranicznych za 2 lata w kwocie 52 tys. zł. Składając pozew, będzie zmuszony zapłacić 2600 zł opłaty stosunkowej (52 tys. x 5 proc = 2600 zł).
PRZYKŁAD
WNIOSEK DOWODOWY
Pracownik wniósł do sądu pozew w związku z niezgodnym z prawem rozwiązaniem stosunku pracy. W toku postępowania dla wykazania braku swojej winy pracownik złożył wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu konstrukcji budowlanych. Biegły stwierdził jednak, że pracownik przyczynił się swoim niedbalstwem do katastrofy budowlanej. W konsekwencji pracownik przegrał proces i został obciążony kosztami sądowymi, w tym kosztami sporządzenia opinii przez biegłego sądowego.
PRZYKŁAD
WYNAGRODZENIE ADWOKATA
Pracownik występował w postępowaniu sądowym z adwokatem. Sąd uwzględnił powództwo w całości i zasądził na rzecz pracownika z tytułu wypadku przy pracy kwotę 60 tys. zł Pracodawca został również zobowiązany do zapłaty kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego. Pełnomocnik pracownika wnosił o zasądzenie kosztów zgodnie z rozporządzeniem. Stawka minimalna dla wartości przedmiotu sprawy powyżej 50 tys. zł do 200 tys. zł wynosi 3600 zł. Te kwotę dzielimy na pół, bowiem w sprawach o świadczenia odszkodowawcze należne z tytułu wypadku przy pracy stawka minimalna wynosi 50 proc. stawki obliczonej od wartości przedmiotu sprawy.
Pracodawca będzie więc musiał dodatkowo zwrócić pracownikowi kwotę od 1800 do 10 800 zł, w zależności od tego jak wkład pracy adwokata oraz zawiłość sprawy oceni sąd. Opłata za czynności adwokackie wynosi maksymalnie sześciokrotność stawki minimalnej.
Stawki minimalne wynoszą 60 zł w sprawach o świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego i zaopatrzenia emerytalnego.
Co ważne, wskazany wyżej sposób obliczenia wysokości usług profesjonalnego pełnomocnika dotyczy postępowania przed sądem I instancji. W przypadku gdy strona przegra proces i zdecyduje się na prowadzenie sprawy przed sądem apelacyjnym, musi liczyć się z podobnymi opłatami. Zgodnie bowiem z rozporządzeniem stawki minimalne wynoszą za prowadzenie spraw z zakresu prawa pracy przed sądem apelacyjnym 100 proc. odpowiednich stawek wskazanych obok.
MARTA MARCINIAK
PODSTAWA PRAWNA
Art. 1302 ustawy z 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. nr 43, poz. 296 z późn. zm.).
Art. 14, 35, 36 ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. nr 167, poz. 1398 z późn. zm.).
Par. 2, 3, 6, 12, par. 13 ust. 3 rozporządzenia ministra sprawiedliwości z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. nr 163, poz. 1348 z późn. zm.).