W piątek 28 września 2007 r. pracownik otrzymał wypowiedzenie umowy o pracę na czas nieokreślony w spółce cywilnej Peritus, podpisane tylko przez jednego z trzech wspólników. W dniu wypowiedzenia spółka zatrudniała 22 osoby, w tym cztery na podstawie umowy o dzieło. Czy takie wypowiedzenie jest prawnie skuteczne? Czy na wypowiedzeniu powinny znaleźć się podpisy wszystkich wspólników i przyczyna wypowiedzenia?

Spółka cywilna jest tylko umową między wspólnikami i nie ma ani zdolności prawnej, ani zdolności do czynności prawnych. Stąd we wszelkich sprawach związanych z kontaktami zewnętrznymi spółkę reprezentują wspólnicy zaciągający w zasadzie solidarne zobowiązanie obciążające ich wspólny majątek. Inaczej jest jednak w prawie pracy, w którym przyjmuje się powszechnie, że spółka cywilna może być pracodawcą ze wszystkimi tego konsekwencjami. W praktyce takie ujęcie problemu rodzi określone komplikacje. Tytułem przykładu można wskazać na zatrudnienie na podstawie umów cywilnoprawnych. Może dojść do sytuacji, w której umowę z pracownikiem w rozumieniu kodeksu pracy zawiera spółka cywilna, a z dziełobiorcą czy zleceniobiorcą wszyscy wspólnicy zastępowani przez osobę upoważnioną zgodnie z art. 865 i 866 k.c. Problemy w sytuacji niewykonywania postanowień umowy i konieczności złożenia sprawy w sądzie są dość oczywiste. Innym problemem jest pozywanie spółki cywilnej przed sądem pracy, co na wypadek uzyskania korzystnego wyroku nie pozwala na prowadzenie przeciw spółce skutecznej egzekucji (może ona być bowiem prowadzona tylko przeciw wspólnikom; dlatego w zasadzie należy pozwać łącznie i spółkę, i wspólników). Niemniej jednak mamy do czynienia z sytuacją, w której de lege lata spółka cywilna jest pracodawcą.
Co do wypowiedzenia, należy wskazać, że w analizowanym wypadku wszystko odbyło się zgodnie z prawem. Za spółkę w tym zakresie może działać każdy wspólnik umocowany na zasadzie art. 865 i 866 k.c. (uprawniony do prowadzenia spraw spółki i jej reprezentowania), jako że oświadczenie w kwestii rozwiązania indywidualnego stosunku pracy w spółce zatrudniającej 22 osoby należy zakwalifikować jako czynność mieszczącą się w zakresie zwykłych czynności spółki. Oczywiście w wypadku jednoczesnego zwolnienia większej liczby osób, czy też np. likwidacji spółki i idącego za tym rozwiązania wszystkich stosunków pracy wymagana byłaby uchwała bądź podpisy wszystkich wspólników.
Co do przyczyny wypowiedzenia, to spółka ma obowiązek jej podawania w oświadczeniu o wypowiedzeniu umowy na czas nieokreślony lub rozwiązaniu umowy bez wypowiedzenia. Nie ma natomiast obowiązku podawania podstawy prawnej wypowiedzenia ani nie może przyczyny zastąpić swoją oceną. Podanie przyczyny może nastąpić w odrębnym piśmie doręczonym pracownikowi wcześniej lub równocześnie z pismem zawierającym wypowiedzenie umowy o pracę.
WNIOSEK
Na zasadzie art. 865 i 866 k.c. oświadczenia o rozwiązaniu stosunku pracy może składać każdy wspólnik, który na mocy umowy spółki nie został pozbawiony prawa do jej reprezentowania. Spółka musi przestrzegać wszelkich ogólnych reguł dotyczących rozwiązywania stosunku pracy.
ADAM MALINOWSKI
radca prawny
PODSTAWA PRAWNA
■ Art. 865-866 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 z późn. zm.).
■ Art. 30 i art. 300 ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.).