Gdy do odprawy po zmarłym pracowniku uprawniony jest tylko jeden członek rodziny, otrzyma ją w wysokości połowy kwoty wynikającej z kodeksu pracy.

W razie śmierci pracownika w czasie trwania stosunku pracy lub w czasie pobierania po jego rozwiązaniu zasiłku z tytułu niezdolności do pracy wskutek choroby (ale nie świadczenia rehabilitacyjnego), rodzinie przysługuje od pracodawcy odprawa pośmiertna. Jeżeli w chwili śmierci pracownik był zatrudniony u różnych pracodawców, odprawy ustala oddzielnie każdy z nich.
Wysokość odprawy
Wysokość odprawy uzależniona jest od okresu zatrudnienia u danego pracodawcy. Do tego okresu wlicza się także okres poprzedniego zatrudnienia w razie przejścia zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę, a także w innych przypadkach, gdy z mocy odrębnych przepisów nowy pracodawca stał się następcą prawnym w stosunkach pracy.
Odprawa pośmiertna wynosi jednomiesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż dziesięć lat, trzymiesięczne wynagrodzenie - gdy był zatrudniony co najmniej dziesięć lat, sześciomiesięczne wynagrodzenie - jeśli pracował co najmniej 15 lat.
Każdy pracodawca może w układzie zbiorowym pracy albo regulaminie wynagrodzeń wprowadzić bardziej korzystne niż określone w kodeksie pracy zasady przyznawania i wypłacania odpraw.
Odprawę dzieli się w częściach równych pomiędzy wszystkich uprawnionych do niej członków rodziny. Jeśli jest do niej uprawniony tylko jeden członek rodziny, przysługuje mu odprawa w wysokości połowy odpowiedniej kwoty.
Podział świadczenia
Odprawa pośmiertna przysługuje:
  • małżonkowi,
  • innym członkom rodziny:
- dzieciom własnym, drugiego małżonka oraz przysposobionym,
- wnukom, rodzeństwu i innym dzieciom przyjętym na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności, w tym również w ramach rodziny zastępczej,
- rodzicom (w tym także ojczymowi, macosze lub osobie przysposabiającej),
jeżeli spełniają warunki do uzyskania renty rodzinnej, określone w ustawie o emeryturach i rentach z FUS.
Ustalanie uprawnionych
Wykaz uprawnionych do otrzymania odprawy ustala pracodawca na podstawie dokumentacji znajdującej się w aktach osobowych pracownika oraz innych dokumentów złożonych przez osoby zainteresowane jej wypłatą.
Pracodawca musi wiedzieć, że małżonkiem pracownika uprawnionym do odprawy jest osoba, która pozostawała z nim w związku małżeńskim w chwili jego śmierci, nawet jeżeli wspólnie z nim nie mieszkała czy też byli oni w separacji. Natomiast rozwiedziony nie ma prawa do odprawy, chociażby nabył prawo do renty rodzinnej.
Pracodawca może wyjątkowo wypłacić odprawę osobie, która pozostawała ze zmarłym w trwałym, faktycznym związku pozamałżeńskim, pod warunkiem że nie zmniejszy to kwoty odprawy dla innych osób uprawnionych do niej z mocy prawa.
Ważne!
Odprawa jest wymagalna od dnia śmierci pracownika. Uprawnieni mogą jej dochodzić przed sądem pracy oraz domagać się odsetek w przypadku opóźnienia w wypłacie
PRZYKŁAD:
ODPRAWA DLA RODZICÓW PRACOWNIKA
Adam P. zatrudniony na podstawie umowy o pracę u obecnego pracodawcy przez 12 lat nie ma żony ani dzieci. Mieszka z matką, której pomaga. Ma ona 57 lat. Z uwagi, że Adam P. przyczyniał się bezpośrednio przed śmiercią do utrzymania matki i w chwili śmierci osiągnęła ona co najmniej 50 lat, będzie miała prawo do renty rodzinnej. Posiadanie prawa od renty rodzinnej sprawi, że matka Adama P. otrzyma od jego pracodawcy odprawę pośmiertną w wysokości półtorakrotnego wynagrodzenia.
WARUNKI WYMAGANE DO UZYSKANIA RENTY RODZINNEJ
Dzieci własne, drugiego małżonka i przysposobione mają prawo do renty:
- do ukończenia 16 lat,
- do ukończenia nauki w szkole, jeżeli przekroczyły 16 lat, nie dłużej jednak niż do osiągnięcia 25 lat (gdy dziecko osiągnęło 25 lat, będąc na ostatnim roku studiów w szkole wyższej, prawo do renty przedłuża się do zakończenia tego roku studiów),
- bez względu na wiek, jeżeli stały się całkowicie niezdolne do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolne do pracy w powyższych okresach.
Wnuki, rodzeństwo i inne dzieci przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności nabędą prawo do renty, gdy:
- spełnią jeden z warunków wymienionych wyżej,
- były przyjęte na wychowanie i utrzymanie co najmniej na rok przed śmiercią pracownika,
- nie mają prawa do renty po zmarłych rodzicach, gdy rodzice żyją, nie mogą zapewnić im utrzymania, albo pracownik lub jego małżonek był ich opiekunem ustanowionym przez sąd.
EWA DRZEWIECKA
Podstawa prawna
Art. 93 ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.).
Art. 68-71 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2004 r. nr 39, poz. 353 z późn. zm.).