W określonych sytuacjach pracodawca ma obowiązek współdziałania z zakładową organizacją związkową w indywidualnych sprawach ze stosunku pracy. Obowiązek taki dotyczy m.in. zamiaru wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony z pracownikiem reprezentowanym przez zakładową organizację związkową. Kiedy pracodawca powinien uzyskać informacje o tym, że konkretny pracownik jest reprezentowany przez związek zawodowy?

Zasady uzyskiwania informacji na temat pracowników reprezentowanych przez zakładową organizację związkową określone są w ustawie o związkach zawodowych. Zgodnie z art. 30 ust. 21 ustawy w indywidualnych sprawach ze stosunku pracy, w których przepisy prawa pracy zobowiązują pracodawcę do współdziałania z zakładową organizacją związkową, pracodawca jest obowiązany zwrócić się do tej organizacji o informację o pracownikach korzystających z jej obrony. Nieudzielanie tej informacji w terminie pięciu dni zwalnia pracodawcę z obowiązku współdziałania z zakładową organizacją związkową w sprawach dotyczących tych pracowników.
Na tle powyższego przepisu powstała wątpliwość, kiedy pracodawca ma się zwracać o stosowną informację do związków zawodowych o ewentualnej reprezentacji pracownika. Problem ustalenia, czy dany pracownik jest reprezentowany przez organizację związkową, ma doniosłe praktyczne znaczenie. Konsekwencją nieprawidłowego stwierdzenia, że dany pracownik nie jest objęty ochroną związków zawodowych, może być bowiem przywrócenie zwolnionego pracownika do pracy (jeśli pracodawca, opierając się na tym nieprawidłowym założeniu, wbrew obowiązkowi nie skonsultuje wypowiedzenia z organizacją związkową).
W orzecznictwie Sądu Najwyższego początkowo reprezentowany był pogląd, zgodnie z którym pracodawca powinien za każdym razem zwracać się do związku zawodowego o informację, czy pracownik, którego ma dotyczyć zwolnienie, korzysta z obrony związkowej (wyrok z 21 kwietnia 1999 r., I PKN 36/99).
W późniejszych orzeczeniach SN odstąpił od tego stanowiska i uznał, że obowiązek pracodawcy uzyskania informacji powinien być obowiązkiem jednorazowym, a każda modyfikacja informacji przekazanych pracodawcy powinna następować z inicjatywy związku zawodowego lub pracownika. Tytułem przykładu można wskazać wyrok z 23 stycznia 2002 r., I PKN 809/00. W uzasadnieniu tego wyroku SN stwierdził, że rzeczą związku zawodowego jest aktualizacja wykazu pracowników korzystających z jego obrony.
AGNIESZKA LECHMAN-FILIPIAK
radca prawny kancelaria Linklaters
Agnieszka Lechman-Filipiak, radca prawny kancelaria Linklaters / DGP