Wysokość wynagrodzenia zależy przede wszystkim od porozumienia pomiędzy pracodawcą i pracownikiem. Jednak w związku, z tym że z założenia stanowi ono główne źródło utrzymania pracownika, przepisy prawa pracy chronią jego wysokość. Jednym ze stosowanych w tym celu mechanizmów jest przyjęcie zasady, że nie może być ono niższe niż kwota minimalnego wynagrodzenia.

W roku 2007 kwota minimalnego wynagrodzenia wynosi 936 zł brutto. Pracownik na rękę otrzymuje kwotę pomniejszoną o obowiązkowe składki na ubezpieczenie społeczne i składkę na ubezpieczenie zdrowotne, potem o zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych.
Należy pamiętać, że nie wszyscy pracownicy mogą zarabiać mniej niż minimalne wynagrodzenie. Wynagrodzenie w pierwszym roku pracy nie może być bowiem niższe niż 80 proc. minimalnego wynagrodzenia. Że do stażu pracy, od którego zależy wysokość minimalnego wynagrodzenia, wlicza się wszystkie okresy, za które była opłacana składka na ubezpieczenia społeczne lub zaopatrzenie emerytalne.
Wyrównywanie
Jeżeli w danym miesiącu, z uwagi na terminy wypłaty niektórych składników lub rozkład czasu pracy, wynagrodzenie pracownika jest niższe niż płaca minimalna, pracodawca zobowiązany jest uzupełnić je do ustalonej na ten rok minimalnej wysokości. Jest to tzw. wyrównanie. Wypłaca się je za okres każdego miesiąca wraz z pensją. Zwróćmy przy tym uwagę na fakt, że samo wynagrodzenie zasadnicze nie musi odpowiadać wysokości minimalnego wynagrodzenia. Ważne, aby wysokość wszystkich składników wynagrodzenia łącznie odpowiadała co najmniej kwocie minimalnego wynagrodzenia za pracę.
PRZYKŁAD
WYRÓWNANIE PRZY NADGODZINACH
Pracownik otrzymuje 5 zł brutto za godzinę pracy. Poza tym przysługuje mu miesięcznie 100 zł dodatku za długoletni staż pracy. W czerwcu pracownik przepracował 160 godzin, z czego 40 godziny w nocy. Za tych 40 godzin przysługuje mu dodatek w wysokości 20 proc. minimalnego wynagrodzenia. Przepracował także 16 godziny nadliczbowych, które wynagradzane są kwotą w wysokości 150 proc. podstawy. Czy w takiej sytuacji należy mu się wyrównanie do pensji minimalnej?
1. Ustalamy minimalną stawkę za godz. pracy w czerwcu
936 zł :160 godz. = 5,85 zł
2. Ustalamy wysokość osobowych składników wynagrodzenia w systemie godzinowym
Bierzemy pod uwagę jedynie te elementy, które znalazły się na liście wynagrodzeń osobowych według statystyki zatrudnienia i wynagrodzeń określonej przez Główny Urząd Statystyczny
5 zł + (100 zł : 160 godz.) = 5,63 zł
- uwzględniamy stały dodatek za długoletni staż pracy. Nie bierzemy pod uwagę dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych - byłoby to krzywdzące dla pracownika. Także dodatek za pracę w nocy nie jest wliczany do naszej podstawy.
3. Porównujemy otrzymany wynik z minimalną stawką za godz. pracy w czerwcu
5,85 zł - 5,63 zł = 0,22 zł
0,22 x 160 = 35,20 zł
Pracownikowi należy się wyrównanie w wysokości 35,20 zł. Otrzymywana przez niego kwota wynagrodzenia za godzinę pracy nie przekracza bowiem kwoty ustalonej jako minimalne wynagrodzenie za godzinę pracy w czerwcu.
Co uwzględnić
Przy ustalaniu wysokości wynagrodzenia będącego dla nas podstawą do dalszych porównań z wynagrodzeniem minimalnym, uwzględnia się przysługujące pracownikowi składniki wynagrodzenia i inne świadczenia wynikające ze stosunku pracy. Warunkiem jest, by należały one do wynagrodzeń osobowych według statystyki zatrudnienia i wynagrodzeń określonej przez Główny Urząd Statystyczny. Jako przykład takich wynagrodzeń wskazać należy:
  •  wynagrodzenia zasadnicze w formie czasowej, akordowej, prowizyjnej i innej,
  •  dodatki za staż pracy oraz inne dodatki za szczególne właściwości pracy, szczególne kwalifikacje lub warunki pracy,
  •  premie i nagrody regulaminowe i uznaniowe,
  •  ekwiwalenty pieniężne za niewykorzystany urlop,
  •  świadczenia odszkodowawcze.
Z tej listy wyłączone są jednak:
  •  wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy,
  •  nagrody jubileuszowe,
  •  odprawy emerytalne i rentowe,
  •  dodatkowe wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych.
Wynika stąd, iż wszelkie premie i dodatki, będące stałymi składnikami wynagrodzenia, muszą być wliczane do podstawy wynagrodzenia.
Pracodawca może sprawdzić, czy dany składnik wynagrodzenia jest zaliczany do wynagrodzeń osobowych w załącznikach do objaśnień sprawozdawczości, które można znaleźć na stronie internetowej GUS (www.stat.gov.pl).
Stawki godzinowe
Pracownikom wynagradzanym na podstawie stawek godzinowych wyrównanie wypłaca się za każdą godzinę pracy. Stanowi ono różnicę pomiędzy wysokością wynagrodzenia, wynikającą z podzielenia płacy minimalnej przez liczbę godzin do przepracowania na cały etat w miesiącu, a rzeczywistą godzinową stawką otrzymywaną przez danego pracownika.
PRZYKŁAD
PREMIA DLA PRACOWNIKA
Pracownik zatrudniony na 3/4 etatu otrzymuje wynagrodzenie miesięczne w wysokości 600 zł. Przysługuje mu także stały dodatek za szczególnie trudne warunki pracy - 75 zł miesięcznie. W lipcu przyznano mu jednorazowo 200 zł premii za wybitne osiągnięcia. Jak ustalić czy należy mu się wyrównanie?
1. Ustalamy minimalne wynagrodzenie za lipiec dla pracownika zatrudnionego na 3/4 etatu
minimalne wynagrodzenie dzielimy przez liczbę godzin przypadających do przepracowania dla całego etatu
936 zł : 176 godzin = 5,32 zł/godz.
minimalną stawkę godzinową za lipiec mnożymy przez liczbę godzin do przepracowania dla 3/4 etatu
5,32 zł/godz. x 132 godz. = 702,24 zł
2. Ustalamy wysokość osobowych składników wynagrodzenia, jakie w rzeczywistości przysługiwały pracownikowi za lipiec
Do wynagrodzenia minimalnego wlicza się tylko te składniki wynagrodzenia, które pracownik otrzymuje stale i systematycznie. Premia za szczególne osiągnięcia nie jest w tym wypadku brana pod uwagę. Nie jest to bowiem stały element wynagrodzenia, a jedynie dodatek uzależniony od osiąganych przez pracownika wyników.
600 zł + 75 zł (stały dodatek) = 675 zł
3. Porównujemy wysokość osobowych składników wynagrodzenia z minimalnym wynagrodzeniem, jakie za lipiec otrzymać powinien pracownik zatrudniony na 3/4 etatu
702,24 zł - 675 zł = 27,24 zł
Premia nie może być uwzględniona w kwocie minimalnego wynagrodzenia pracownika. Jest to jedynie okazjonalny dodatek, a nie stały element wynagrodzenia. Pracownikowi należy się zatem wyrównanie w wysokości 27,24 zł.
Niepełny wymiar
W przypadku osób zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy wysokość minimalnego wynagrodzenia ustala się w kwocie proporcjonalnej, biorąc za podstawę wynagrodzenie minimalne.
Tak samo należy postąpić w przypadku, gdy pracownik podejmie pracę po raz pierwszy i to w niepełnym wymiarze. Minimalne wynagrodzenie ustala się w kwocie proporcjonalnej do etatu, biorąc za podstawę 80 proc. minimalnego wynagrodzenia.
ANNA STĘŻYCKA
PODSTAWA PRAWNA
Art. 1518 ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.).
Ustawa z 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz.U. nr 200, poz. 1679 z późn. zm.).
Rozporządzenie Rady Ministrów z 12 września 2006 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2007 r. (Dz.U. nr 171, poz. 1227).