Jeśli sąd ustali prawo do świadczeń, po wcześniejszej pomyłce ZUS, ubezpieczonemu należą się odsetki.

ORZECZENIE
Taki jest sens interpretacyjnego wyroku Trybunału Konstytucyjnego. Orzekł on wczoraj, że art. 118 ust. 1a ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2004 r., nr 39, poz 353 z pózn. zm.) jest zgodny z art. 32 i nie jest niezgodny z art. 45 konstytucji, jednak pod pewnymi warunkami.
Z pytaniem o wyjaśnienie wątpliwości prawnych zwrócił się do Trybunału Sąd Apelacyjny w Lublinie. Wskazywał, że wpływają do niego sprawy ubezpieczonych przeciwko ZUS o zapłatę odsetek za opóźnienia w przyznawaniu lub wypłacie świadczenia.
Chodzi o sytuacje, w których ZUS wydał decyzję odmawiającą prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, a sąd okręgowy zmieniał ją na korzyść ubezpieczonych. Na rozstrzygnięcie sądu ubezpieczeni czekają jednak dość długo, dlatego zwracają się do ZUS o wypłacenie odsetek za czas trwania postępowania do wydania ponownej decyzji przez Zakład (czasami kilka miesięcy).
Tymczasem ZUS odmawia ich wypłaty, a sądy przyznają mu rację. Twierdzą, że jeśli w sprawie o świadczenie toczy się postępowanie w sądzie, to odsetki nalicza się od dnia wpływu do ZUS prawomocnego orzeczenia, które jest ostatnią okolicznością niezbędną do wydania decyzji. Sąd apelacyjny uważa, że art. 118 ust. 1a jest niezgodny z konstytucją, gdyż nierówno traktuje strony procesowe i faworyzuje ZUS. Ze stanowiskiem sądu nie zgadzała się Maria Bojarska, prokurator z Prokuratury Krajowej. Podkreślała, że i dla ubezpieczonego i dla ZUS prawomocny wyrok sądu ma wpływ na wydanie decyzji ustalającej prawo do świadczenia i datę jego płatności.
Trybunał uznał, że zaskarżony przepis jest zgodny z konstytucją, jednak pod pewnymi warunkami. Zależy to od tego, kto ponosi odpowiedzialność za przyczyny postępowania sądowego ustalającego prawo do świadczenia. Czasem toczy się ono z winy ubezpieczonego, czasem z winy obydwu stron, a czasem ponosi ją tylko ZUS, np. dokonując błędnej interpretacji przepisów czy opierając się na nieprawidłowym orzeczeniu lekarza orzecznika.
W praktyce ZUS nie uwzględnia tych przyczyn i odmawia wypłaty odsetek. Od dnia ogłoszenia wyroku Trybunału w Dzienniku Ustaw ZUS będzie musiał zbadać indywidualnie, z czyjej przyczyny toczyło się postępowanie w sądzie. Jeśli odpowiedzialność ponosi Zakład, wówczas nie będzie mógł przyjąć, że ostatnią okolicznością do wydania ostatecznej decyzji był dzień wpływu prawomocnego orzeczenia sądu. Oznacza to, że będzie musiał wypłacić odsetki za czas toczącego się postępowania w sądzie.
AGNIESZKA ROSA