Pracodawca zatrudnił w firmie księgowego od stycznia tego roku na podstawie umowy na czas określony. Termin końcowy umowy został ustalony na koniec grudnia 2007 r. W październiku 2007 r. pracownik ten skończy 61 lat, a więc osiągnie wiek, w którym przysługuje ochrona przedemerytalna. Czy umowa z nim rozwiąże się w umownym terminie?

Kodeks pracy zabrania pracodawcy wypowiedzieć umowy o pracę pracownikowi, któremu do osiągnięcia wieku emerytalnego brakuje nie więcej niż cztery lata, jeżeli okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku. Ograniczenie to jest przejawem ustawowej troski o pracowników będących w zaawansowanym wieku.
Osoby te znajdują się bowiem w szczególnej sytuacji życiowej, która przejawia się tym, że nie mają one jeszcze prawa do emerytury, a jednocześnie gdyby doszło do wypowiedzenia umowy o pracę, miałyby trudności w uzyskaniu dochodów z innej pracy. Toteż kodeks pracy roztacza nad takimi pracownikami parasol ochronny w ostatnich latach przed osiągnięciem wieku umożliwiającego im skorzystanie z uprawnień emerytalnych.
Powszechny wiek emerytalny wynosi dla kobiety 60, a dla mężczyzny 65 lat. Zasadniczo więc ochrona przed wypowiedzeniem umowy o pracę przysługuje od 56 lat w przypadku kobiet i od 61 lat, jeśli chodzi o mężczyzn. Pojęcie wieku emerytalnego należy jednak rozumieć szerzej, a to oznacza, że ochronie mogą podlegać także pracownicy młodsi należący do kategorii zawodowej, dla której ustawowo przewidziano niższy wiek emerytalny.
Pracodawca, postępując wbrew zakazowi wypowiadania umów pracownikom chronionym ze względu na wiek musi się liczyć z określonymi konsekwencjami. Pracownik może bowiem dochodzić uprawnień przewidzianych w kodeksie pracy na wypadek wadliwego wypowiedzenia umowy o pracę. Nie w każdej jednak sytuacji, gdy dojdzie do rozstania się z pracownikiem w wieku przedemerytalnym ochrona taka zadziała. Ochrona w wieku przedemerytalnym dotyczy bowiem zakazu wypowiedzenia umowy, a nie jej rozwiązania w innym trybie.
Możliwych jest tu kilka sytuacji. Ochrona taka nie zadziała w razie rozwiązania przez pracodawcę umowy w trybie bezzwłocznym z przyczyn zawinionych lub niezawinionych przez pracownika. Innymi słowy pracodawca może bez przeszkód rozwiązać umowę o pracę ze skutkiem natychmiastowym chronionemu pracownikowi, jeśli spełnione zostaną przesłanki przewidziane dla zastosowania tego wyjątkowego trybu.
Co prawda w okresie ochronnym nie wolno pracodawcy wypowiedzieć nie tylko umowy bezterminowej, ale i umów okresowych (dotyczy to m.in. umowy zawartej czas zastępstwa albo umowy na czas określony, zawartej na okres dłuższy niż sześć miesięcy, jeśli strony przewidziały klauzulę o jej wcześniejszym wypowiedzeniu), o ile okres tego zatrudnienia umożliwi uzyskanie prawa do emerytury, to jednak wiek przedemerytalny nie chroni pracowników przed rozwiązaniem umowy o pracę.
Oznacza to, że pracodawca nie może wypowiedzieć umowy okresowej, w której przewidziana jest możliwość wypowiedzenia, ale rozwiąże się ona z upływem okresu, na jaki ją zawarto (umowa na czas określony), wraz z zakończeniem umówionej pracy (umowa na czas wykonania określonej pracy) lub z chwilą powrotu nieobecnego pracownika (umowa na czas zastępstwa) także wtedy, gdy pracownik wejdzie w okres ochronny.
Dlatego też, mimo iż pracownikowi brakować będzie mniej niż cztery lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, umowa zawarta na czas określony rozwiąże się z upływem okresu, na jaki ją zawarto. W opisanej sytuacji nastąpi to na koniec grudnia 2007 r.
DANUTA KLUCZ
ekspert z zakresu prawa pracy
PODSTAWA PRAWNA
■ Art. 39 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.).