Odwołanie pracownika z urlopu jest możliwe tylko gdy wskutek szczególnych, nieprzewidzianych w chwili rozpoczynania urlopu okoliczności, jego obecność jest nieodzowna.

Przerwanie urlopu pracownika następuje na podstawie jednostronnej decyzji pracodawcy. Sytuacjami uzasadniającymi odwołanie może być na przykład: konieczność usunięcia awarii urządzeń, niezapowiedziany przyjazd delegacji zagranicznej, do obsługi której wcześniej pracownik został oddelegowany.
Powrót z urlopu do pracy
Pracownik może inaczej oceniać okoliczności uzasadniające odwołanie go z urlopu. Trzeba jednak zaznaczyć, że odwołanie z urlopu to decyzja pracodawcy, której pracownik powinien się podporządkować.
Odwołanie z urlopu może nastąpić, gdy pracodawca ma możliwość kontaktu z pracownikiem. Powstaje pytanie, czy pracodawca ma prawo oczekiwać od pracownika lub wprost go zobowiązać do poinformowania go przed rozpoczęciem urlopu o przewidywanym miejscu pobytu podczas urlopu, a nawet (co w praktyce się zdarza) do udostępnienia pracodawcy numeru telefonu komórkowego. Takie postępowanie pracodawcy co do zasady należałoby uznać za sprzeczne z prawem pracownika do odpoczynku - z prawem do niezakłóconego korzystania w urlopu wypoczynkowego. W moim jednak przekonaniu możliwe są sytuacje, w których pracownik powinien spełnić żądanie pracodawcy. Sytuacje takie muszą mieć jednak charakter podwójnie kwalifikowany - zupełnie wyjątkowy.
Urlop na żądanie
Zasadą jest, że do pracownika korzystającego z urlopu na żądanie nie można stosować instytucji odwołania z urlopu. Sprzeciwia się temu przede wszystkim charakter tego urlopu. Choć jest to szczególny przywilej pracownika przyznany przez kodeks pracy, moim zdaniem i w przypadku tego urlopu nie można wyłączyć, w sytuacjach zupełnie wyjątkowych możliwości odwołania z niego pracownika.
Podstawę odwołania ocenia sąd
To, czy pracodawca miał uzasadnione powody do odwołania pracownika z urlopu, może być przedmiotem postępowania dowodowego przed sądem pracy. Na przykład może być to ocenione w sprawie, w której pracownik nie zastosował się do polecania pracodawcy odwołującego go z urlopu i z tego powodu pracodawca rozwiązał z nim stosunek pracy bez wypowiedzenia z winy pracownika.
Pracownik nie może natomiast skutecznie wystąpić z powództwem zawierającym jedynie żądanie samego ustalenia, że pracodawca w sposób sprzeczny z prawem odwołał go z urlopu. Wprawdzie w myśl art. 189 k.p.c. powód (pracownik) może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, ale przesłanką do uwzględnienia takiego żądania jest istnienie po stronie powoda interesu prawnego.
W utrwalonym orzecznictwie Sądu Najwyższego z reguły przyjmuje się, że interes prawny nie zachodzi, gdy zainteresowany może na innej drodze osiągnąć w pełni ochronę swoich praw - w drodze powództwa o świadczenie np. o przywrócenie do pracy w przypadku rozwiązania umowy o pracę ze względu na odmowę pracownika przerwania urlopu (por. wyrok SN z 21 stycznia1998 r., II CKN 572/97, niepublikowany).
PRZYKŁAD:
DOCHODZENIE PRAW PRZED SĄDEM
Pracodawca wydał pracownikowi polecenie natychmiastowego przerwania urlopu i powrotu do pracy, uzasadniając to zwiększeniem zamówień na produkowane przez zakład towary. Pracownik odmówił. Pracodawca zastosował karę porządkową nagany. Pracownik, po bezskutecznym złożeniu sprzeciwu, wystąpił do sądu pracy z pozwem o uchylenie kary porządkowej. Po przeprowadzeniu postępowania dowodowego sąd uznał, że nie były spełnione przesłanki do odwołania pracownika z urlopu, gdyż już w chwili jego udzielania pracodawca wiedział, że w najbliższych dniach nastąpi znaczne zwiększenie zamówień na towary, a pracujący w tym czasie pracownicy byli w stanie je zrealizować. Kara porządkowa wyrokiem sądu została uchylona.
Ważne!
Uprawnienie pracodawcy do odwołania pracownika z urlopu nie może być nadużywane
ANDRZEJ MAREK
gp@infor.pl
Podstawa prawna
■ Art. 100 par. 1 i 2 pkt 4, art. 167 ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.).