Nasza pracownica jest w ciąży. Przewidywana data porodu to 15 sierpnia 2018 r. Jednak złożyła wniosek o udzielenie urlopu macierzyńskiego już od 30 lipca. W jakiej wysokości wypłacić jej zasiłek – 80 czy 100 proc.?
Na razie pracownica deklaruje, że po porodzie wykorzysta całą pulę należnego urlopu macierzyńskiego oraz rodzicielskiego. Czy można od 30 lipca wypłacić już 80-proc. zasiłek? Jak ewentualnie skorygować później wysokość świadczenia? Pracownica jest obecnie na zwolnieniu chorobowym i pobiera zasiłek chorobowy od podstawy 3327,34 zł.
ODPOWIEDŹ
Pracownicy przysługuje urlop macierzyński w wymiarze 20 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie. Jednak urlop ten pracownica może rozpocząć jeszcze przed przewidywaną datą porodu, a więc zanim dziecko się urodzi. W ten sposób można wykorzystać nie więcej niż 6 tygodni urlopu macierzyńskiego. Po porodzie przysługuje reszta tego urlopu, niewykorzystana przed rozwiązaniem, aż do wyczerpania należnego wymiaru. Przewidywaną datę porodu określa zaświadczenie wystawione przez lekarza na zwykłym druku, a datę porodu dokumentuje się skróconym odpisem aktu urodzenia dziecka.
Po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego pracownica ma prawo do urlopu rodzicielskiego w wymiarze do 32 tygodni przy jednym dziecku. Urlop rodzicielski jest udzielany bezpośrednio po macierzyńskim, jednorazowo albo w częściach, nie później niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6. rok życia.

Różna podstawa wymiaru

Pracownica może więc już przejść na urlop macierzyński. Za okres urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego przysługuje zasiłek macierzyński na zasadach określonych w ustawie o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.
Zasiłek macierzyński za okres ustalony zgodnie z kodeksem pracy jako okres urlopu macierzyńskiego oraz za okres:
1) pierwszych 6 tygodni urlopu rodzicielskiego – w przypadku urodzenia lub przyjęcia na wychowanie jednego dziecka;
2) pierwszych 8 tygodni urlopu rodzicielskiego – w przypadku urodzenia lub równoczesnego przyjęcia na wychowanie więcej niż jednego dziecka;
3) pierwszych 3 tygodni urlopu rodzicielskiego – w przypadku korzystania z zasiłku macierzyńskiego z tytułu przyjęcia dziecka na wychowanie w minimalnym wymiarze wynoszącym 9 tygodni
– przysługuje w wysokości 100 proc. podstawy wymiaru, natomiast za pozostały okres urlopu rodzicielskiego po wykorzystaniu 6, 8 lub 3 tygodni – przysługuje w wysokości 60 proc. podstawy wymiaru zasiłku.
Jednak od tej zasady jest wyjątek. Otóż pracownica, nie później niż 21 dni po porodzie, może złożyć pisemny wniosek o udzielenie jej bezpośrednio po urlopie macierzyńskim urlopu rodzicielskiego w pełnym, łącznym wymiarze 52 tygodni (art. 1791 kodeksu pracy). Pracownicy, która złoży pisemny wniosek w tej sprawie, zasiłek macierzyński przysługuje w wysokości 80 proc. podstawy wymiaru za cały okres udzielonych jej urlopów. Nie ma więc podziału na zasiłek w wysokości 100 i 60 proc., lecz obowiązuje ujednolicona stawka zasiłku w wysokości 80 proc.
W opisywanej sytuacji pracownica wystąpiła wyłącznie o udzielenie jej urlopu macierzyńskiego przed prognozowaną datą porodu. Nie złożyła wniosku zgodnie z art. 1791 k.p. Nie ma więc podstaw, aby wypłacać jej zasiłek w wysokości 80 proc.
W praktyce mogą występować sytua cje, kiedy nadchodzi termin wypłaty zasiłku, a nie wiadomo, w jakiej wysokości go naliczyć – 100 czy 80 proc. Do takich przypadków należy omawiany problem – gdy ubezpieczona złożyła wniosek o udzielenie jej urlopu macierzyńskiego przed przewidywaną datą porodu i nie wystąpiła jeszcze o urlop rodzicielski. Może być również tak, że pracownica jest już po porodzie, ale ma 3 tygodnie na podjęcie decyzji co do uprawnień związanych z rodzicielstwem. W tym czasie przypada termin wypłaty zasiłku, a płatnik nie ma jeszcze jej wniosku. W takich przypadkach zasiłek macierzyński przysługuje w wysokości 100 proc. podstawy wymiaru.
Zgodnie z wytycznymi ZUS ubezpieczonej matce dziecka, która występując z wnioskiem o zasiłek macierzyński za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego, nie występuje o wypłatę zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze (np. gdy rozpocznie korzystanie z zasiłku macierzyńskiego przed porodem), zasiłek macierzyński przysługuje w wysokości 100 proc. podstawy wymiaru. Jednak po złożeniu wniosku o wypłatę zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze w ciągu 21 dni po porodzie, rozlicza się różnicę między wypłaconym zasiłkiem w wysokości 100 proc. a należnym w wysokości 80 proc.

Konieczne wyrównanie

W praktyce może również wystąpić sytuacja odwrotna, w której wysokość wypłaconego zasiłku macierzyńskiego będzie niższa od należnego. Tak będzie w przypadku, gdy ubezpieczonej jest wypłacany zasiłek macierzyński w wysokości 80 proc. podstawy wymiaru ze względu na złożony wniosek o całość urlopów, a pracownica zrezygnuje np. z urlopu rodzicielskiego (a tym samym z zasiłku). Wtedy wypłaca się jej jednorazowe wyrównanie pobranego zasiłku macierzyńskiego do wysokości 100 proc. podstawy wymiaru.
Jednorazowe wyrównanie zasiłku macierzyńskiego jest wypłacane pod warunkiem niepobrania tego zasiłku przez ubezpieczonego ojca dziecka za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego w wymiarze 32 tygodni lub co najmniej 26 tygodni. Wypłata wyrównania powinna nastąpić́ w terminie obowiązującym danego płatnika zasiłku, tj. nie później niż w ciągu 30 dni od daty złożenia wniosku w sprawie rezygnacji z zasiłku za dalszy okres lub innego dokumentu niezbędnego do wypłaty wyrównania (np. zaświadczenie pracodawcy o terminie zaprzestania korzystania z urlopu rodzicielskiego, jeżeli zasiłek jest wypłacany przez ZUS).
Ile do wypłaty
Pracownica wystąpiła o udzielenie urlopu macierzyńskiego od 30 lipca 2018 r., składając zaświadczenie lekarskie o przewidywanej dacie porodu przypadającej 15 sierpnia br.
Pracodawca powinien wypłacić pracownicy 31 lipca zasiłek macierzyński od 30 do 31 lipca w wysokości 100 proc. podstawy wymiaru. Pracownica urodziła dziecko 13 sierpnia, a 27 sierpnia, czyli przed upływem 21 dni po porodzie, złożyła wniosek o udzielenie jej po urlopie macierzyńskim urlopu rodzicielskiego w wymiarze 32 tygodni.
Pracownica ma prawo do zasiłku macierzyńskiego od 30 lipca, w wysokości 80 proc. podstawy wymiaru. Różnica w zasiłku między kwotą w wysokości 100 i 80 proc. za okres od 30 do 31 lipca zostanie rozliczona przy wypłacie zasiłku macierzyńskiego należnego za okres od 1 do 31 sierpnia 2018 r.
Podstawę wymiaru zasiłku macierzyńskiego stanowi ta sama podstawa, od której był obliczany zasiłek chorobowy do 29 lipca. Zasiłek macierzyński za dwa dni lipca wyniósł 221,82 zł:
3327,34 zł : 30 = 110,91 zł (stawka dzienna 100 proc.)
110,91 zł x 2 dni = 221,82 zł
Po złożeniu wniosku, pracownica powinna za te dwa dni otrzymać 177,46 zł:
110,91 zł (stawka dzienna) x 80 proc. = 88,73 zł
88,73 zł x 2 dni = 177,46 zł
Różnica wynosi 44,36 zł (221,82 zł – 177,46 zł). Ta kwota zostanie rozliczona z zasiłku macierzyńskiego przysługującego za sierpień, który wyniesie 2750,63 zł:
88,73 zł x 31 dni = 2750,63 zł
– a po odliczeniu różnicy: 2706,27 zł (2750,63 zł – 44,36 zł).
Podstawa prawna
Art. 31 ust. 1–4, art. 53 ust. 2 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1368 ze zm.).
Art. 1791, art. 180, art. 1821a, art. 1821c, art. 184 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 917 ze zm.).