Samozatrudnieni emeryci osiągający z tytułu prowadzenia działalności miesięczny przychód nieprzekraczający kwoty 2167,60 zł zachowają swoją emeryturę w pełnym wymiarze.
Osiąganie przez osobę uprawnioną do emerytury przychodu z tytułu pozarolniczej działalności ma wpływ na zawieszenie lub zmniejszenie wysokości emerytury, z wyjątkiem emerytów, którzy ukończyli 60 lat w przypadku kobiet i 65 lat w przypadku mężczyzn.
Osoba pobierająca emeryturę zobowiązana jest informować ZUS o podjęciu każdej działalności mającej wpływ na zawieszenie lub zmniejszenie świadczenia. Oświadczenie należy złożyć niezwłocznie po podjęciu działalności.
Natomiast po upływie roku kalendarzowego emeryt powinien poinformować ZUS o wysokości przychodów uzyskanych w poprzednim roku kalendarzowym. Oświadczenie powinien przedłożyć w ZUS, nie później niż do ostatniego dnia lutego następnego roku.

Powiadomienie ZUS

Osoby podejmujące pozarolniczą działalność gospodarczą powinny złożyć w ZUS oświadczenie o osiąganiu przychodu. W oświadczeniu tym (formularz ZUS Rw-73) w punkcie 1 emeryt oświadcza, że osiąga przychód z tytułu pozarolniczej działalności, która podlega obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, zaznaczając w kratce wybrany tytuł. Natomiast w punkcie 2 oświadcza, że jego zamiarem jest osiąganie przychodu w wysokości:
● niepowodującej zawieszenia lub zmniejszenia świadczenia,
● powodującej zmniejszenie świadczenia,
● powodującej zawieszenie świadczenia.
Na podstawie takiego oświadczenia emeryta ZUS wypłaca emeryturę w pełnej wysokości (jeżeli zaznaczy pierwszą kratkę), w zmniejszonej wysokości (jeśli zaznaczona druga kratka) albo zawiesi wypłatę (zaznaczona trzecia kratka).

W zależności od przychodu

W ustawie emerytalnej wyznaczono dwa progi przychodu, których przekroczenie niesie ze sobą określone skutki, a mianowicie: 70 proc. i 130 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłaszanego przez prezesa GUS. Ich wysokość zmienia się raz na kwartał. Osiąganie przychodu nieprzekraczającego 70 proc. kwoty przeciętnego wynagrodzenia nie spowoduje zmniejszenia świadczenia. Od 1 marca 2009 r. dopuszczalna kwota przychodu wynosząca 70 proc. przeciętnego wynagrodzenia wynosi 2167,60 zł.
W przypadku gdy osiągnięty przychód przekroczy 70 proc. przeciętnego wynagrodzenia, ale będzie niższy niż 130 proc., emerytura ulegnie zmniejszeniu o kwotę przekroczenia, nie więcej jednak niż o kwotę maksymalnego zmniejszenia w wysokości 24 proc. kwoty bazowej, obowiązującej przy ostatniej waloryzacji w 1998 r. Od 1 marca 2009 r. w przypadku emerytur potrącenie to wynosi 467,09 zł.
Jeśli świadczeniobiorca osiągnie przychód przekraczający 130 proc. przeciętnego wynagrodzenia - emerytura zostanie zawieszona. Dzieje się tak w przypadku, gdy przychód emeryta przekroczy 130 proc. przeciętnego wynagrodzenia, czyli od 1 marca 2009 r. 4025,60 zł.

Opłacanie składek

Jeżeli emeryt rozpocznie prowadzenie działalności i nie wykonuje żadnej innej działalności, mającej wpływ na zawieszenie lub zmniejszenie świadczenia, a ponadto nie przystąpi dobrowolnie do ubezpieczeń społecznych albo gdy przystąpi, to będzie opłacał składkę od najniższej podstawy wymiaru składki (60 proc. przeciętnego wynagrodzenia lub 30 proc. minimalnej płacy), to na podstawie złożonego oświadczenia, iż osiąga przychód w wysokości niepowodującej zawieszenia lub zmniejszenia świadczenia, ZUS będzie wypłacał mu emeryturę w pełnej wysokości.
W przypadku gdy emeryt rozpoczynający działalność przystąpi do ubezpieczeń społecznych, a podstawa wymiaru będzie wyższa niż 70 proc. przeciętnego wynagrodzenia, jego emerytura będzie podlegała zmniejszeniu, a w sytuacji gdy przekroczy próg 130 proc. - zawieszeniu.
Jeżeli emeryt będzie osiągał przychód przykładowo z tytułu stosunku pracy i rozpocznie prowadzenie działalności, przychód z tytułu stosunku pracy i prowadzonej działalności podlega zsumowaniu.
Podstawa prawna
● Art. 103-106 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2004 r. nr 39, poz. 353 ze zm.).