Stosunek pracy pracownika, który osiągnął już wiek emerytalny, nie jest chroniony. Powstaje jednak pytanie, czy osiągnięcie tego wieku może stanowić uzasadnioną przyczynę wypowiedzenia mu umowy?

Kodeks pracy przewiduje, że umowa zawarta na czas nieokreślony może zostać wypowiedziana przez obie strony. Jednak pracodawca, aby wypowiedzieć umowę, musi posiadać tzw. uzasadnioną przyczynę.
Zgodnie z utrwaloną linią orzeczniczą Sądu Najwyższego, już samo osiągnięcie wieku emerytalnego oraz nabycie prawa do emerytury stanowi uzasadnioną podstawę wypowiedzenia umowy o pracę. Orzecznictwo podkreśla, iż nie jest to przejaw dyskryminacji ze względu na wiek ani też ze względu na płeć (w kontekście niższego wieku emerytalnego kobiet).
Pogląd ten SN uzasadnia w ten sposób, że pracownik, który nabył prawo do emerytury, nabywa tym samym nowe źródło dochodów. Jest to więc podstawa do wypowiedzenia przez pracodawcę umowy o pracę, zwłaszcza w kontekście trudnej sytuacji na rynku pracy i konieczności racjonalizacji zatrudnienia.
Należy jednak podkreślić, iż samo przekroczenie wieku emerytalnego nie jest wystarczającą przyczyną wypowiedzenia umowy o pracę, jeżeli pracownik nie nabył prawa do emerytury. Pracodawca, chcąc zatem wypowiedzieć umowę, musi być pewien, iż pracownik nabył prawo do tego świadczenia, a więc spełnił inne jeszcze od osiągnięcia określonego wieku przesłanki, np. wymagana długość tzw. okresów składkowych i nieskładkowych.
Możliwość wypowiedzenia umowy o pracę z powodu nabycia przez pracownika prawa do emerytury potwierdza ponadto jedno z ostatnich orzeczeń Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości (Sprawa C 411/05). Trybunał, rozpoznając pytanie skierowane przez sąd hiszpański, uznał, iż obowiązek przejścia na emeryturę z chwilą nabycia przez pracownika prawa do tego świadczenia nie jest dyskryminacją pracownika. Państwa członkowskie mają bowiem prawo do podejmowania działań, zmierzających do uregulowania ich rynku pracy, zwłaszcza w zakresie przeciwdziałania bezrobociu. Zdaniem Trybunału, obowiązek zakończenia stosunku pracy z chwilą osiągnięcia określonego wieku nie zagraża w nadmiernym stopniu prawom pracownika. Został on bowiem połączony z dodatkowym warunkiem, jakim jest nabycie prawa do emerytury. Emerytura zaś stanowić ma rodzaj swoistej rekompensaty finansowej i być nowym źródłem stałego dochodu pracownika.
Choć polskie prawo nie przewiduje obowiązku przejścia na emeryturę z chwilą nabycia do niej praw, orzeczenie Trybunału zdaje się potwierdzać i utrwalać dotychczasową linię orzeczniczą sądów polskich.
BARTŁOMIEJ RACZKOWSKI
partner, Bartłomiej Raczkowski Kancelaria Prawa Pracy
Bartłomiej Raczkowski, partner, Bartłomiej Raczkowski Kancelaria Prawa Pracy / DGP