Kobieta zatrudniona na umowę na zastępstwo zaszła w ciążę. Czy ma szansę na zasiłek macierzyński po urodzeniu dziecka?
Tak, ale pod warunkiem że urodzi dziecko zanim jej umowa ulegnie rozwiązaniu. Ochrona matki zatrudnionej na umowę na zastępstwo jest w naszych przepisach bez porównania słabsza niż kobiety zatrudnionej na podstawie innej umowy terminowej. Po pierwsze, umowa o pracę na zastępstwo zawarta z kobietą w ciąży, lub taką, która zajdzie w ciążę w trakcie trwania umowy, nie podlega ochronie, jak to ma miejsce w przypadku umowy o pracę na czas określony czy czas wykonywania określonej pracy. Wprawdzie nie można rozwiązać takiej umowy za wypowiedzeniem, co wynika wprost z art. 177 par. 1 kodeku pracy, ale wraz z rozwiązaniem umowy na zastępstwo pracownica traci swój dotychczasowy status i nie korzysta z dalszej ochrony. Umowa o pracę na czas określony lub na czas wykonywania określonej pracy, która rozwiązywałaby się po upływie trzeciego miesiąca ciąży, ulega z mocy prawa przedłużeniu do dnia porodu (art. 177 par. 3 k.p.). Natomiast umowa na zastępstwo rozwiązuje się w terminie w niej ustalonym i nawet w przypadku, gdy następuje to na miesiąc przed terminem porodu - pracownica nie może skutecznie żądać jej przedłużenia (art. 177 par. 31 k.p.). Zgodnie z art. 180 k.p. nie będzie przysługiwać jej wówczas urlop macierzyński, bowiem w dniu porodu nie będzie posiadała już statusu pracownicy. Podobnie nie nabędzie prawa do zasiłku macierzyńskiego. Zgodnie z przepisami ustawy o świadczeniach pieniężnych z tytułu choroby lub macierzyństwa zasiłek macierzyński przysługuje pracownicy, która urodziła dziecko w okresie ubezpieczenia chorobowego (art. 29 ust. 1 pkt 1), a rozwiązanie umowy o pracę na zastępstwo powoduje ustanie ubezpieczenia chorobowego.
Wyjątkowo była pracownica mogłaby uzyskać zasiłek macierzyński, jeśli urodziłaby dziecko po ustaniu ubezpieczenia chorobowego, jeśli ubezpieczenie ustałoby w okresie ciąży wskutek ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy lub z naruszeniem przepisów prawa (np. gdyby została nieprawidłowo zwolniona z pracy), co potwierdzono by prawomocnym wyrokiem sądu.
Z powyższego wynika, że pracownica zatrudniona na zastępstwo może skorzystać z urlopu macierzyńskiego i zasiłku macierzyńskiego w praktyce tylko w sytuacji, gdy urodzi dziecko w czasie trwania umowy o pracę na zastępstwo. Wśród planowanych nowelizacji kodeksu pracy nie pojawiają się pomysły na dokonywanie zmian przepisów w tym zakresie.