Wielu pracodawców, szczególnie tych powiązanych kapitałowo z podmiotami zagranicznymi, stosuje rozbudowane systemy wynagradzania przewidujące poza wynagrodzeniem zasadniczym różnego rodzaju premie zadaniowe. Na wzór spółek matek część z nich umieszcza w regulaminach (planach) premiowych zastrzeżenie o pozbawieniu pracowników prawa do premii, jeśli w dacie wypłaty nie pozostają już w stosunku pracy. Czy tego rodzaju postanowienia są dopuszczalne?
Co do zasady pracodawca może dowolnie określać warunki przyznania premii. Mogą mieć postać przesłanek pozytywnych, których spełnienie jest konieczne, aby otrzymać premię, lub negatywnych, których wystąpienie skutkuje utratą prawa do premii. Jeżeli jednak premia jest wypłacana za wykonanie określonych zadań (osiągnięcie określonych wyników), a zadania te są wystarczająco konkretne i sprawdzalne, to premia przybiera charakter gwarantowany i staje się składnikiem wynagrodzenia za pracę wykonaną (art. 80 zdanie pierwsze k.p.). Przez wykonaną pracę należy rozumieć czynności spełnione przez pracownika w okresie poprzedzającym wypłatę. W naszym przypadku chodzi o ustalony przez pracodawcę okres rozliczeniowy (zwykle dłuższy niż miesiąc - na przykład kwartał lub rok), w ramach którego pracownik jest rozliczany z zadań.
Nie jest dopuszczalne pominięcie byłego pracownika przy przyznawaniu premii tylko z tego powodu, że w dniu wypłaty już u pracodawcy nie pracuje, jeśli przed rozwiązaniem umowy wykonał postawione przed nim zadania. Takie działanie jest niezgodne z art. 80 k.p. i narusza zasadę równego traktowania w zatrudnieniu.
Jakkolwiek premia podlega ogólnym regułom dotyczącym wynagrodzenia za pracę, to pozostaje szczególnym składnikiem wynagrodzenia, którego istotną cechą jest jego rola motywacyjna. Mając na względzie właśnie tę rolę, dopuszczalne wydaje się być ustalenie, że premia nie przysługuje, jeżeli do rozwiązania umowy o pracę dojdzie w trakcie okresu rozliczeniowego. Zadania nie zostały przecież w całości wykonane. Jeżeli jednak warunki premiowania pozwalają ustalić, jaka część zadań została wykonana do dnia rozwiązania umowy, wówczas właściwe byłoby wypłacenie części premii proporcjonalnej do zrealizowanych zadań.
Dopuszczalne jest też ustalenie systemu premiowania uzależniającego nabycie premii od przepracowania pewnego okresu, pod warunkiem że premia ta pozostaje świadczeniem szczególnym, niezwiązanym z wykonaniem konkretnych zadań. W takim przypadku pracownik może być jej pozbawiony, gdy nie przepracuje wyznaczonego okresu.