Firma, która przestała osiągać 25-proc. wskaźnik zatrudnienia pracowników z dysfunkcjami, nie może prowadzić zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych (ZFRON). W związku z tym niewykorzystane środki, które są na nim zgromadzone, musi wpłacić do Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON).
Co do zasady prawo do prowadzenia ZFRON mają pracodawcy, którzy mają status zakładu pracy chronionej (ZPChr). Jeśli go stracą lub z niego zrezygnują, to zgodnie z art. 33 ust. 7 ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 2046 ze zm.) niewydane pieniądze podlegają wpłacie do PFRON (podobnie jest w przypadku likwidacji lub ogłoszenia upadłości przez ZPChr). Od tej reguły jest przewidziany jeden wyjątek. Zgodnie z art. 33 ust. 7b taki pracodawca może dalej prowadzić ZFRON i tym samym nie musi oddawać jego pieniędzy, o ile zatrudnia minimum 15 osób w przeliczeniu na pełne etaty i ma wskaźnik niepełnosprawnych pracowników wynoszący co najmniej 25 proc.
W takiej sytuacji znajdował się pracodawca, który wystąpił do prezesa PFRON o wydanie interpretacji indywidualnej (DW.050.22.2017.IGR). Okazuje się bowiem, że w związku z planowanymi zmianami w strukturze zatrudnienia istnieje prawdopodobieństwo, że w 2018 r. przestanie spełniać wspomniany wskaźnik 25 proc. Spółka postanowiła zapytać fundusz, czy w takiej sytuacji będzie musiała zastosować się do art. 33 ust. 7 i oddać niewykorzystane pieniądze z ZFRON.
PFRON w wydanym stanowisku stwierdził jednak, że pracodawca nie ma racji. Wyjaśnił, że wynikający z mocy prawa obowiązek wpłaty do funduszu środków ZFRON po utracie statusu ZPChr może być tylko warunkowo zawieszony, jeśli przedsiębiorca wykaże się wymaganym przez art. 33 ust. 7b stanem zatrudnienia. Jego zastosowanie nie oznacza zaś całkowitego wyłączenia wymogu dokonania zwrotu pieniędzy ZFRON. Gdyby więc w jakimkolwiek okresie miesięcznym pracodawca przestał spełniać wymienione w nim przesłanki – utracił 25 proc. wskaźnik lub miał mniej niż 15 podwładnych – to wtedy musi oddać pieniądze do funduszu.
Jednocześnie PFRON wskazał, że wpłata powinna odpowiadać kwocie niewykorzystanych środków ZFRON obliczonej nie według stanu na dzień utraty statusu ZPChr, lecz na dzień zaprzestania spełniania warunku wymienionego w art. 33 ust. 7b. Wpłacie będą podlegać też pieniądze odpowiadające kwocie wydanej z konta ZFRON, m.in. na modernizację zakładu, utworzenie lub przystosowanie stanowisk pracy dla osób niepełnosprawnych, budowę bazy rehabilitacyjnej i wypoczynkowej czy zakup środków transportu (w części, która nie została pokryta odpisami amortyzacyjnymi).
