Ustawa z dnia 21 listopada 2008r. o pracownikach samorządowych (Dz. U. Nr 223, poz. 1458), która weszła w życie 1 stycznia 2009r. uchyliła poprzednio obowiązującą, a odnoszącą się do pracowników zatrudnionych w strukturze samorządu terytorialnego, ustawę z dnia 22 marca 1990 r. o pracownikach samorządowych (tekst jedn. Dz. U. z 2001r. Nr 142, poz. 1593 ze zmianami).

Uchylona ustawa, w normie art. 23 ust. 2, nadawała określonej kategorii pracownikom samorządowym, prawo do przejścia na tzw. wcześniejszą emeryturę, pod warunkiem ziszczenia się ustawowych przesłanek, spośród których należy wymienić:

- osiągnięcie przez pracownika określonego wieku (55 lat w przypadku kobiet, 60 lat w przypadku mężczyzn)
- uzyskanie statusu pracownika mianowanego w rozumieniu ustawy, oraz dodatkowo zaistnienie któregoś z wymienionych zdarzeń:
- likwidacja lub reorganizacja urzędu, w którym zatrudniony jest uprawniony,
- niezawiniona utrata uprawnień do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku,
- trwała utrata zdolności fizycznej lub psychicznej do pracy na zajmowanym stanowisku stwierdzona orzeczeniem lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i brak możliwości zatrudniania pracownika na innym, niż dotychczasowe stanowisku.



Nowa z kolei ustawa nie zawiera przepisów dotyczących uprawnień emerytalnych pracowników samorządowych, ani przepisów przejściowych w tym zakresie.

Uprawnienie do nabycia prawa do emerytury, określone poprzednią ustawą o pracownikach samorządowych, należy uznać za tzw. ekspektatywę prawa podmiotowego, inaczej ujmując – za jego emanację.

Pracownicy samorządowi, po spełnieniu warunków określonych normami ustawy, nabywali prawo do wcześniejszej emerytury.W świetle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, ochronie – jako prawu nabytemu – podlegają ekspektatywy maksymalnie ukształtowane, czyli takie, które wypełniają zasadniczo wszystkie przesłanki ustawowe do nabycia praw pod rządami danej ustawy, bez względu na stosunek do nich późniejszej ustawy (tak: TK w wyroku z dnia 30.03.2005r. Sygn. akt K 19/02).

W podobnym kierunku idzie orzecznictwo, z którego wynika, iż nabycie prawa do emerytury winno być oceniane według stanu prawnego, istniejącego w dniu złożenia wniosku, z uwzględnieniem praw słusznie nabytych (tak: Sąd Najwyższy w Wyroku z dnia 3.03.2000r. Sygn. akt II UKN 350/99).

O ile więc pracownicy spełnili ustawowe przesłanki wynikające z norm poprzedniej ustawy, o tyle wydaje się, że zachowali je – jako prawo nabyte – również w dzisiejszym stanie prawnym.Powstaje jednak wątpliwość co do tego, czy uprawnienia do wcześniejszej emerytury statuowane przepisem art. 23 uchylonej ustawy, mieściły się w porządku konstytucyjnym.

Z niewiadomych bowiem przyczyn nadane one zostały jedynie pewnej kategorii pracownikom samorządowym – pracownikom mianowanym. Taka z kolei praktyka legislacyjna wzbudzać musi poważne wątpliwości z punktu widzenia konstytucyjnej zasady równości wobec prawa.Być może więc zamiarem ustawodawcy była próba swoistego rodzaju sanacji - zrównania uprawnień, których balans był poprzednio zaburzony.Wątpliwości w tym zakresie będzie musiało rozstrzygnąć orzecznictwo sądowe.



Krzysztof Lange
Radca Prawny
Chałas i Wspólnicy Kancelaria Prawna



Wyjaśnienie Centrum Informacyjnego Rządu

Ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych co do zasady przewiduje rezygnację z kategorii mianowanych pracowników samorządowych. Pracownicy samorządowi mianowani pod rządami ustawy z dnia 22 marca 1990 r. z dniem 1 stycznia 2012 r. staną się pracownikami samorządowymi zatrudnionymi na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony.

W tym okresie „przejściowym” do pracowników samorządowych mianowanych ma zastosowanie przepis art. 55, w którym przewidziano pewne szczególne uregulowania dotyczące stosunku pracy, mające zastosowanie tylko do pracowników mianowanych. Przepis ten przewiduje możliwość przejścia na emeryturę lub rentę pracownika samorządowego mianowanego zgodnie z powszechnie obowiązującymi przepisami.

Ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. nie przewiduje szczególnej formy wcześniejszego przejścia na emeryturę, tak jak przewidywał to art. 23 ust. 2 ustawy z dnia 22 marca 1990 r. A zatem, w tym przypadku będą miały również zastosowanie przepisy ogólne w tym zakresie – art. 29 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, tym bardziej że w obecnym stanie prawnym nie ma odrębnych przepisów regulujących kwestie wcześniejszego przechodzenia na emeryturę.

Jednocześnie należy zauważyć, iż kwestia ta nie była podnoszona w trakcie konsultacji projektu ustawy, ani ze strony reprezentatywnych organizacji związkowych, ani innych podmiotów społecznych.

Beata Skorek
st. specjalista
CIR

Departament Ubezpieczeń Społecznych Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej wyjaśnia

Obowiązująca od dnia 1 stycznia br. ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz. U. Nr 223, poz. 1458) nie przewiduje
szczególnych zasad wcześniejszego przechodzenia na emeryturę, tak jak przewidywały to - w stosunku do osób urodzonych przed dniem 1 stycznia
1949 r. - przepisy art. 23 ust. 2 ustawy z dnia 22 marca 1990 r. o pracownikach samorządowych (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1593 ze
zmian.). Tak więc pracownicy samorządowi mają prawo do emerytury po spełnieniu warunków określonych w ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o
emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, ze zmian.).



Biuro Prasowe MPiPS